در جست‌وجوی ورودی شیراز، بررسی تغییرات منظر ورودی شهر شیراز دروازه قرآن از پیش از قاجار تا امروز

امروز ورودی شیراز از سمت اصفهان را «تنگ الله‌اکبر» و «دروازه قرآن» مشخص می‌کنند. در طول زمان و دوره‌های مختلف مولفه‌های متعددی این ورودی طبیعی را تعریف کرده، به آن افزوده یا کاسته و هویت ورودی بودن این محدوده برای شیراز را متحول کرده است. این نوشتار به دنبال پاسخ به این سوال است که کدام مولفه در تعریف ورودی شیراز به‌صورت تاریخی مانایی داشته و مولفۀ ماهوی شکل‌دهنده به منظر ورودی شهر شیراز است؟ به‌منظور پاسخ به این سوال، نوشتار با شیوۀ تفسیریتاریخی، مولفه‌های مختلف شکل‌دهنده به منظر ورودی شیراز در بیش از یک قرن اخیر را با توجه به بستر تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره تحلیل می‌کند. نوشتار به‌صورت مشخص تغییرات منظرین رخ‌داده در این محدوده را در پنج دورۀ زمانی آل‌بویه تا قاجار، قاجار، پهلوی‌اول، پهلوی‌دوم و جمهوری‌اسلامی مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد دروازه قرآن در کنار دو مولفۀ دره و کوه‌های اطراف ورودی به لحاظ عینی و ذهنی در دوره‌های تاریخی مختلف در شکل‌دادن به منظر و هویت ورودی شیراز نقش مهمی داشته‌اند. این مانا بودن به‌صورت پویا و همگام با تغییرات و نیازهای زمانه دستخوش تغییرات شده اما هیچ‌گاه از بار منظرین این مولفه‌ها در تعریف ورودی شهر شیراز کاسته نشده است. بااین‌وجود پس از انقلاب اسلامی هویت تاریخی و طبیعی این محدوده به‌عنوان ورودی شهر شیراز دچار اغتشاش شده است. نتایج نشان می‌دهد عدم هماهنگ‌سازی این مولفه‌ها با تغییرات زمان و عدم توجه به اهمیت ماهوی این مولفه‌ها در تعریف هویت ورودی شهر، زمینۀ حذف، تخریب و یا به حاشیه رانده‌شدن این مولفه‌ها را فراهم و نقش آن‌ها در تعریف ورودی شهر شیراز را مخدوش ساخته است.

In the Search of Shiraz Entry, Investigation of Changes Happened in Shiraz Entry Qur’an Gate Landscape from PreQajar Period to Date

Nowadays, the entrance to Shiraz from Isfahan is marked by Tang (Strait) Allah Akbar and the Qur’an Gate. Over time and different periods, numerous components have defined this natural entrance, and have been added to or reduced from this entrance, and have changed the identity of the being an entrance to this area for Shiraz. The study seeks to answer this question “which component has historically been stable in the definition of the entrance of Shiraz and has been the essential component shaping the view of the Shiraz entrance? To answer this question, according to the context of social, political, and cultural changes of each period, the study analyzes the several components that have shaped the entrance of Shiraz over a century. The study precisely scrutinizes the landscape changes that took place in this area in the fivetime periods of the Buyid dynasty to Qajar, Qajar, Pahlavi I, Pahlavi II, and the Islamic Republic. The results designate that the Qur’an Gate, along with the two components of the valley and mountains around the entrance, has played an objective and subjective role in shaping the landscape and identity of Shiraz entrance in different historical periods. This stability has been changed dynamically and in line with the changes and needs of the time, but the landscape burden of these components in line with the definition of the entrance of Shiraz city has never been reduced. Nonetheless, after the Islamic Revolution, the historical and natural identity of this area as the entrance to the city of Shiraz has been disturbed. This article shows that the lack of coordination of these components with changes in time and lack of attention to the essential importance of these components in defining the entrance identity of the city has provided the grounds for elimination, destruction, or marginalization of these components and has distorted their role in defining the entrance of Shiraz.