الگویابی معماری مساجد چین (نمونۀ موردی: مسجد جامع شیان)

سرزمین چین از تمدن‌های اصلی شرق بوده که هیچ‌گاه در قلمرو مسلمانان نبوده یا حکومتی با دین اسلامی نداشته است، لیکن از ابتدای شکل‌گیری تمدن اسلامی تا به امروز مسلمانانِ چین جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. معماری از بارزترین یادگارهای تمدن بشری بوده و در تمدن مسلمانان چین نیز آثار ارزشمند معماری ساخته شده است. سوال اینجاست در تمدنی که مسلمانان از طریق روابط اقتصادی و یا فرهنگی ایجاد نموده و باعث انتقال دین اسلام و شکل‌گیری مساجد چینی شده‌اند، مساجد چین از کدام الگوی معماری برگرفته شده‌اند؟ برای پاسخ به این سوال یکی از نمونه‌های کامل مساجد چین به نام مسجد جامع شیان بررسی شده است. در مقالۀ حاضر برای کشف الگوی معماری این مسجد، ویژگی‌های مساجد اولیۀ اسلامی و معماری بومی قبل از اسلام چین مقایسه شده‌اند. مقالۀ پیش ‌رو بر این فرض استوار است که الگوی معماری مساجد چینی برگرفته از معابد کهن آن تمدن است. روش تحقیق، مطالعۀ موردی و استنتاج از ویژگی‌های نمونۀ انتخابی، مسجدالنبی، از مساجد اولیۀ اسلامی و معبد کنفوسیوس نانجینگ از معماری بومی قبل از اسلام چین است. در نهایت مقایسۀ تطبیقی مسجد جامع شیان با مساجد اولیه و معابد چینی نشان می‌دهد که الگوی معماری این مسجد، برگرفته از معابد سنتی چین بوده و تاثیرپذیری آن از مساجد اسلامی محدود به جهت‌گیری بنا، وجود محراب، تغییر عملکرد فضاهای معماری سنتی و حضور خطوط اسلامی در تزیینات سنتی است.

Finding the Architectural Pattern of Chinese Mosques(Case Study: The Great Mosque of Xian)

The land of China has always been one of the main civilizations of the East. This country has never been part of the Muslim realm or even had a government with the Islamic religion. However, from the beginning of the formation of Islamic civilization until today, Chinese Muslims have had a special place, such as masque. Architecture is one of the most prominent relics of human civilization, and in this regard, valuable works have been created in Chinese Muslim civilization. There is a question here that where has the architectural model of Chinese mosques come from, considering the civilization that Muslims have created through economic or cultural relations leading to the transmission of Islam and the formation of Chinese mosques; To answer this question, one of the perfect examples of Chinese Mosques called the Great Mosque of Xian has been reviewed. In the present study, to discover the architectural pattern of this mosque, the characteristics of the early Islamic mosques and the preIslamic architecture of China have been compared. The present article is based on the premise that the architectural model of Chinese Mosques has been derived from its ancient temples. The adopted research method is a case study analysis, and interpretations are based on the features of the selected sample of ‘Medina Mosque’, from the early Islamic mosques, and the ‘Confucius Nanjing Temple’ from the native architecture of China in preIslamic times. The comparative study of the Great Mosque of Xian with early Chinese mosques and temples shows that the architectural pattern of this mosque is derived from the traditional Chinese temples and its influence from Islamic mosques is limited to the building direction the presence of Mihrab, changing the function of traditional architectural spaces and using Islamic architectural scripts in traditional decorations of the target building.