مجسمۀ میدان حر فعلی، قدیمی‌ترین مجسمۀ شهری موجود در میادین تهران

در سال اخیر (1399) مقرر شده است مجسمۀ میدان حر فعلی که سالیانی است در فضای شهری تهران حضور دارد به عنوان اثر ملی ثبت شود. این مجسمه از زمرۀ مجسمه‌های شهری است که به دلیل ارجاع غیر مستقیم مجسمه به موضوعی خاص، تفاسیر مختلفی بر آن مترتب است. این تفاسیر متنوع و گاه متناسب که به‌رغم تغییر شرایط سیاسی و حکومتیبه عنوان مولفه‌ای برای حذف مجسمه‌ها به بقای اثر انجامیده است، اما به نظر می‌رسد ثبت برخی اظهارات و برداشت‌ها همچون ارتباط ساخت مجسمه با آزادسازی آذربایجان از اشغال شوروی (1324) از سوی متولیان و پژوهشگران در رسانه‌های مختلف اعم از کتاب، مقاله، مصاحبه‌ها و گزارش‌ خبری به دلیل عدم توجه به تاریخ نصب اثر بوده، تا حدی که باعث شده تفاسیر نامبرده از حقیقت اصلی فاصلۀ زیادی داشته باشد. به این بهانه این نوشتار کوتاه قصد دارد اسنادی را از تاریخ نصب اثر که ممکن است تاکنون دیده نشده باشد یا کمتر به آن توجه شده باشد ارائه دهد.

The Statue of the Current Hor Square, as the Oldest Surviving Urban Sculpture in Tehran Squares

Within the recent year (20202021), it has been decided to register the current Hor Square’s status as a national monument, since it has been presented in Tehran urban space for many years. The status is one of the urban sculptures that has been interpreted in different ways due to the indirect reference of the status to a specific subject. These diverse and in somehow related interpretations, which have caused the statues to be survived until now, in spite of the political and governmental changes as a component for removing the statues seem to record some statements and perceptions, relatively far from the original reality; There are some relevant declarations such as the relation between the construction of the statue and the liberation of Azerbaijan from the Soviet occupation in 1945, which have been proposed by the authorities and researchers in various media, publications, interviews and news reports, without paying enough attention to the original date of the installation. Under these presumptions, this short paper intends to provide the reliable documents about the original date of the status’ installation, which have either not been proposed yet or have been rarely observed by now.