رویکرد اصالت الوجودی به هویت سیمای شهری

تفاوت کالبد امروز و دیروز شهر ایرانی و هزارچهره بودن سیمای شهری امروز، نزد برخی از منتقدان معماری و شهرسازی به بی‌هویتی یا بحران هویت تعبیر می‌شود. در این میان، ازمیان‌رفتن کالبد شهرهای سنتی و به‌وجودآمدن تفاوت زیاد در سیمای شهری ازنظر فرم، مصالح و رنگ بناها در مقایسه با گذشته دلیل موجه ازدست‌رفتن هویت ارزیابی می‌شود. گویی که اثبات هویتمندی سیمای یک شهر منوط به حفظ نشانه‌های کالبدی گذشته است و دگرگونی و تغییر کالبدی با حفظ تشخص یا هویت سازگار نیست، تا جایی‌که از آن به بحران یاد می‌شود و مدیریت شهری را به صرف هزینه‌های فراوان برای احیای هویت ازدست‌رفته یا دچار بحران وامی‌دارد. پرسش این مقاله چرایی این برداشت نزد متخصصان و متولیان سیمای شهری در لایۀ فلسفی است. این تحقیق کیفی با رجوع به شرح نظرات ملاصدرا در منابع مکتوب و نتیجه‌گیری از طریق استدلال عقلی و فلسفی به پاسخ می‌پردازد. ابداع فلسفی ملاصدرا یعنی «اصالت وجود» در مقابل «اصالت ماهیت» نشان می‌دهد که هویت، امری از سنخ وجود است. تبیین حرکت در جوهر شی به معنای نفی ثبات و ایستایی و اثبات سیالیت و پویایی در «هویت» است. یعنی برای هویتمندی سیمای شهری به‌جای تکیه بر شاخصه‌های ماهیت از قبیل شکل، رنگ و مصالح معین و ثابت، باید به دنبال صفات وجودی مثل انسان‌واری، نظم و حق‌مداری بود که در تحولات زمان‌مندِ کالبد شهر ملازم آن بوده‌اند. به‌همین‌ترتیب بحران هویت را باید در فقدان صفاتی از قبیل تکثر و نظم و تحمیل ثبات و ایستایی به آن جستجو کرد. ازهمین‌رو راه‌حل‌های این رویکرد در مقابل رویکرد اصالت ماهیت، غیرکالبدی و در واقع، معرفتی است. از این منظر طرح‌های ساماندهی کالبد که با توجیه هویتی به دنبال بازگرداندن و تکرار شکل، مصالح و رنگ‌های گذشته به آن هستند، مبنای مستحکمی ندارند.

The Principality of Existence Approach to the Identity of Urban Facades

The difference in the form of Iranian cities between the present and the past and the eclecticism in the view of today’s cities are interpreted as unoriginality or crisis of identity by some critics of architecture and urban planning. Meanwhile, the elimination of the body of the traditional cities and the creation of a huge change in the urban bodies in terms of form, material, and color of the buildings compared to the past is what justifies the elimination of the identity. It is as if proving the originality of the urban facades lies in preserving the bodily ornaments of the past. Also, variation and formal changes do not go with maintaining the identity or character, insofar as it is acknowledged as identity crisis, and imposes considerable expenses on the urban management for reviving the lost identity. This article seeks to find the philosophical reason for this perception among urban experts and practitioners. By referring to the ideas of Mulla Sadra in the written sources, this qualitative research proceeds to conclude through rational and philosophical reasoning. The philosophical innovation of Mulla Sadra, &Principality of Existence&, against &Principality of Quiddity&, proves that identity is a matter of being. The expression of the motion in the essence of the object means the negation of consistency and stagnation and the proof of dynamism in the &identity&. This means that instead of relying on the characteristics of quiddity such as constant figure, tone, and material, one should look for existential attributes such as humanism, order, and righteousness, which have accompanied the urban appearance through its history. Likewise, the identity crisis must be sought in the absence of existential attributes such as plurality, order, plus the dictation of fixity and stagnation. Thus, the resolutions of this approach are against the Principality of Quiddity, nonfigurative, and, in fact, epistemological. At this view, the urban facade organization plans, which seek restoration and repetition of the form, material, and colors of the past to it, do not have a firm philosophical basis.