پاسارگاد، شهر یا باغشهر هخامنشی؟ بازآفرینی الگوی قدیمی‌ترین باغ ایرانی

پراکندگی آثار برجای‌مانده در دشت پاسارگاد، شناسایی و درک این مجموعه را به‌عنوان اولین پایتخت هخامنشیان دشوار می‌کند. یافته‌های باستان‌شناسی عمدتاً بر اجزا و بناها متمرکز بوده و ساختاری کلی ارائه نمی‌کند. تحقیق حاضر در ابتدا با بررسی اسناد تاریخی در کنار یافته‌های اخیر باستان‌شناسی سعی در اثبات وجود باغ به‌عنوان عامل پیونددهنده در محوطه پاسارگاد دارد. در گام دوم با تحلیل عناصر به‌جامانده مبتنی بر برخی سنت‌های منظره‌پردازی ایرانی همچون وجود محور اصلی و تقارن درصدد یافتن هندسه باغ و الگوی حاکم بر آن برآمده است. نتایج حاکی از آن است که کلیه بناهای دشت پاسارگاد در یک ساختار منظم فضایی احداث‌شده‌اند و باغی وسیع بر کلیه عناصر احاطه داشته است. «باغ شاهی» تنها بخش کوچکی از این مجموعه وسیع بوده و درواقع به نظر می‌رسد که نخستین مرکز حکومتیآیینی هخامنشیان یک باغشهر با ساختاری منظم و یکپارچه بوده است.

Pasargade, a City or an Achaemenid GardenCity? Recreating the Prototype of the Persian Garden

The recognition and perception of the whole Pasargade complex as the first capital of Achaemenes is not that simple, due to the dispersion of the ruins in the whole plain. Archeological findings were mainly concentrated on components and buildings without providing a general structure for Pasargade. This research, firstly, attempts to prove the existence of a garden as a connecting factor in Pasargade area by studying historical documents along recent archeological findings. Secondly, by analyzing the remained components, based on Persian landscaping traditions such as the existence of the main axis and symmetry, tends to find the geometry of the garden and its pattern. The results indicate that all of the buildings in Pasargade plain are constructed based on a spatial structure and that a large garden surrounded all the elements. “The royal garden” was only a small component of this large compound. In fact, it seems that the first governmentalritual Achaemenid center was being constructed under the form of a gardencity with an ordered and integrated structure.