منظر هندی -ایرانی، باغ‌های دِکَن در جنوب هند

این مقاله به بررسی برخی از باغ های هندیایرانی قرن شانزدهم و هفدهم در منطقۀ «دکن»، در جنوب هند می پردازد. مدعای مقاله این است که نوع زمین و شیوۀ مدیریت آب در جنوب هند گونه ای از منظر را پدید آورده که به طور قابل ملاحظه ای با آنچه در شمال هند و ایران وجود دارد متفاوت است. باغ های دکن که در نزدیکی منابع فراوان آب قرار گرفته‌اند، پاسخی به بستر جغرافیایی و فرهنگ بومی هستند. عمارت هایی که در میان آب ساخته شده‎‌اند و جزئیات استخرهایی که در دوران پادشاهیِ عادل شاهیان در نزدیکی «بیجاپور» ساخته شده‌اند شاهد این امر هستند.  جانمایی کاخ‌ها بر روی تپه های مشرف بر آب و باغات وسیع نیز پاسخی به بستر جغرافیا و فرهنگ بوده؛ چنانکه در حیدرآباد و «گُلکُندا» در دوران سلسلۀ قطب‌شاهیان شاهد آن هستیم. در این منطقه و همچنین در بیجاپور، از باغها در فصول بارانی نیز استفاده می شده است. با اینکه زنان، شاه را در بازدید از باغات همراهی می‌کردند، باغ های ویژۀ زنان، با نام باغ های «زنانه»، تنها در ارگ وجود داشته است؛ جایی که بتوان حفظ حریم خصوصی آنان را تضمین کرد. مردم، به طور کلی، تنها گاه به گاه و پس از بازدید سلطان بود که می توانستند از باغ های لذتِ شاهی بهره مند شوند. باغ های دکن همچون دیگر باغات شبه قارۀ هند نه فقط در روز که خصوصاً شبها مورد استفاده بوده است. از آنجا که بسیاری از گل های هندی سفید، بسیار خوشبو و جاذب حشرات شبانه اند و شبها برای گرده افشانی باز می شوند، یک سنت شب‌نشینی هندی به نام «ماه‌باغ» وجود داشته است. به طور سنتی دیرزمانی است که در شبه قارۀ هند گل های خوشبو با عشق و انگیختگی مرتبط است و عاشق پیشگان در باغ ، خصوصاً در خنکای روز که گل‌ها عطر خود را می‌پراکنند محظوظ می شدند. در نتیجه می‌توان گفت هرچند باغ‌های دکن از خانوادۀ باغ‌های هندیایرانی بوده و به نوع مشابهی استفاده می‌شده است، نوع زمین و استفاده از شیوه‌های هندی در مدیریت و ذخیرۀ آب در منطقۀ دکن، منظری را رقم زده است که ریشه در خاک هند دارد. اگر این باغ ها به لحاظ سبک، ایرانی هستند اما مزاج و طبعی بسیار هندی دارند.

IndoIranian Gardens: Garden Sites in the Deccan in Southern India

The paper examines some sixteenth and seventeenthcentury IndoIranian garden sites of the Deccan in southern India. It argues that terrain and water management practice in southern India resulted in a landscape expression that differed markedly from that in northern India and Iran. The gardens of the Deccan, located near large water storage tanks, were responses to the geographical context and to native cultural practice. This is strongly suggested in the evidence of water pavilions and the detailing of water edges at, or near, Bijapur, in the sultanate of the Adil Shahs. The placement of palaces on hills overlooking expanses of water and gardens, as at Hyderabad and Golconda, in the sultanate of the Qutb Shahs, was also a contextual response. Gardens were enjoyed during the season of the rains, at Bijapur as well as at Golconda/Hyderabad. Although ladies accompanied the sultans during their visits to gardens, gardens specifically for ladies, called zenana gardens, were located only in the citadels where the privacy of ladies could be ensured. The public, in general, could enjoy royal pleasure gardens only occasionally, following a royal visit. Gardens in the Deccan, in common with those elsewhere in the Indian subcontinent, were used not only by day but especially in the evening. Because many Indian flowers open for pollination in the evening and are white, strongly scented, and tubular to attract nocturnal insects, an Indic tradition of an evening, or moon garden, existed. Traditionally, in the Indian subcontinent, scented flowers have long been associated with love and arousal and it would seem that amorous pursuits were enjoyed in gardens, in particular, at the cooler time of the day when flowers released their fragrances. In conclusion, it could be said that although the gardens of the Deccan share a family likeness with other IndoIranian gardens and were used in similar ways, the terrain of the Deccan and the reliance in this region on native Indic practices of water storage and management resulted in landscapes that were rooted in the Indian soil; if, stylistically, these gardens could be considered Iranian, temperamentally they were very much Indian.