معماری کوشک، کوشک‌های نُه قسمتی در باغ ایرانی

کوشک مهمترین عنصر معمارانه در باغ های ایرانی و نشان‌دهنده نهایت ذوق و هنر ایرانی در ترکیب باغ و بناست. معمولا این بناها را در فضای میانی باغ و در محل تلاقی دو محور طولی و عرضی به گونه ای می ساختند که از چهار طرف دیده شده و تاثیر ترکیب هندسی چهارباغ ایرانی را دوچندان کند. اگرچه به‌لحاظ شکل‌گیری و دسته‌بندی ساختاری، گونه‌های نسبتاً متفاوتی از این فضاهای معمارانه در ترکیب باغ‌های ایران دیده می‌شود. با این وجود گونه بناها با تقسیمات نه قسمتی در کوشک باغ های ایرانی استفاده ای پر دامنه‌ای دارند. این گونه معماری حاصل آمیزش سه خواست اساسی معماری، یعنی توجه به زیبایی، عملکرد و ایستایی است به نحوی که با ترکیب مناسب احجام، به زیبایی هر چه بیشتر آنها افزوده می‌گردد، وجود سلسله مراتب برای نیل به قدرت بخشی به عملکرد کاخ و همچنین مهار بار های رانشی حجم میانی کمک شایانی به پایداری این فضای ایرانی نموده است.  اینکه چرا این گونه از معماری خاص 9 قسمتی در باغ های ایرانی از اقبال فراوان در طول تاریخ از دوره هخامنشی تا قاجار برخوردار شدند؟‌ سوالی است که این نوشتار به دنبال پاسخ گویی به آن است. سوال دیگر این است که در شرایط یکسان و در قلب چهارباغ ایرانی چرا این نقشه بعضا به صورت کاملا بسته (چهارصفه) و در پاره ای از مواقع ترکیبی از فضاهای بسته و نیمه باز به صورت نقشه هشت بهشت و در مواردی اندک همانند عمارت مرکزی قصر قاجار در تهران به شکل کاملا نیمه باز (آلاچیقی) اجرا شده است؟ می توان اینگونه نتیجه گرفت که وجود چهار نمای همگن که به محور های چهارباغ باز می شود، به قدرت بخشی توده معماری بر توده منظر و همچنین یکی شدن و ادغام فضایی آن ها کمک شایانی نموده است و اصولا معماری سلسله مراتبی در قلب ساختار چهارباغ، جوابی مناسب تر از فضای نه قسمتی نخواهد یافت. همچنین نحوه استفاده اقلیمیفصلی از یک سو و توجه به عملکرد زیستیتشریفاتی و بعضا مراسمی، جهت جوابگویی به خواسته های حکومت ها را می توان از دلایل عمده تفاوت ساختاری این کوشک ها در قلب چهار باغ ایرانی برشمرد.

Pavilion In Persian Gardens; A Review on Ninepart Pavilions

The Pavilion can be outlined among the most important architectural identity elements in Persian gardens. Usually these structures were built in the middle of the garden and at the confluence of two longitudinal and transverse axes in such a way that it could be seen from four sides to maximize the geometrical composition of the Persian fourgarden. Although relatively different reasons for the formation and structural categorization of these architectural spaces can be seen in Persian gardens. Ninepart divisions in Iranian pavilion are of an extensive use. This type of architecture is the result of the fusion of three basic requests in architecture: Attention to beauty, function and stability. Thus, the right mix of volumes, adds to their beauty. The existence of hierarchy to achieve empowerment for the palace’s performance and also the inhibition of central thrust loads, have made significant contributions to the sustainability of these Persian environments. On the other hand, this plan has strengthened the permanent request of centralization in fourpart buildings, adorned Persian gardens from the Achaemenids period so far in two major forms of introvert and extravert. In this article firstly the need for such spaces in the existence of hierarchies and response to promotional aspects of palaces is demanded. Another question is that, in the same condition and in the heart of the Persian garden, why is this map implemented sometimes completely closed (ChâhârSofe), at times a combination of closed and semiopen spaces (HashtBehesht) and in rare cases like the central building of Qajar palace in Tehran, completely semiopen (Canopies)? The results of this study show that the existence of four homogeneous facades that open to the axis of the charbâgh, empowered the architectural mass over the mass of landscape and helped their coalescence and spatial fusion and in general, the hierarchical architecture in the heart of a fourgarden structure would not have a better answer than a nine part space. Also it seems that, on one hand, a climaticseasonal usage and on the other, paying attention to the bioritual and occasionally ceremonial functions, in order to meet the demands of the governments, are among the main reasons for these changes.