از منظر نزاع تا منظر دفاع؛ مفاهیم و گونه‌های پیوند منظر با جنگ

جنگ و نزاع بخش تاریک و تلخ تجربه بشری است که تلاش‌ها برای اجتناب از آن برخی مواقع غیرممکن بوده است. این نوشتار با نگرشی متنی به پدیده جنگ، منظر را از صرف قرارگاهی برای تحقق آن به‌مثابه محصولی برای درک واقعیت جنگ و انتقال تجارب و مفاهیم موجود در آن تلقی می‌کند. به‌این‌ترتیب، این نوشتار با مطالعه ادبیات موضوع حوزه منظر جنگ، با ایجاد تمایز میان دو مفهوم «جنگ» و «نزاع»، این فرضیه را مطرح می‌کند که در رابطه‌ای دیالکتیکی میان منظر و نزاع، در شرایط مختلف، گونه‌هایی از «منظر نزاع» تولید و بازتولید می‌شود که برخلاف دیگر دسته‌بندی‌های ا موجود، فرآیند محور بوده و به همین سبب تعریف‌پذیرتر و قابل ارزیابی‌تر است. با این رویکرد، رابطه منظر و نزاع طبقه‌بندی‌شده، دسته‌بندی جدیدی در حوزه رابطه منظر و جنگ ارائه و سه گونه منظر نزاع شامل «منظر نزاع پیشاجنگ»، «منظر نزاع حین جنگ» (منظر جنگ یا منظر کارزار) و «منظر نزاع پساجنگ» معرفی می‌شود. دو نکته اساسی در این طبقه‌بندی یکی، مفهوم «ارزش منظر» در شناسایی و حفظ مناظر نزاع است که فهم آن نیازمند نگرش‌های متنی و میان‌رشته‌ای است و دیگری «قابلیت تغییرپذیری» این مناظر جهت تبدیل‌شدن از یکی به دیگری است که توجه به وضعیت نهایی منظر و پایش مستمر آن را طلب می‌نماید. درحالی‌که منظر نزاع پیش و حین جنگ با حذف عامل بیرونی نزاع، شکل اولیه خود را به دست می‌آورند و یا به عبارتی «تولید» می‌شوند، منظر نزاع پساجنگ با حذف آن عامل، خلق‌شده و به انحا و اشکال گوناگون ادبی، سینمایی، شهری، خاطرهای و مانند آن «بازتولید» می‌شود.