انگارۀ شاهنشاهی آسیایی هخامنشی به روایت محاورۀ لوسیس اثر افلاطون

محاورۀ سقراطی لوسیس ازجمله نخستین آثار افلاطون محسوب می‌شود و در متن آن دو اشارۀ گذرا به شاهنشاهی هخامنشی و مسائل مرتبط با آن مشاهده می‌شود. در این محاوره که محتوای اصلی آن در باب دوستی و ماهیت آن است، نخست از شاه بزرگ هخامنشی و سیادت و فرمانروایی وی بر آسیا و نیز میراث وی برای مهترین پسرش سخن رفته و در جایی دیگر نیز در ضمن گفت‌وگو به کوتاهی به داریوش یکم و گنج‌های او نظر افکنده شده است. پژوهش حاضر، با هدف دستیابی به فرصتی برای اندیشیدن مورخانه در باب جلوه‌ها و وجهه‌های گوناگون شاهنشاهی هخامنشی در اذهان معاصرانش، تنها به یکی از این دو مورد یعنی اشارۀ افلاطون به تسلط تمام‌عیار شاه بزرگ پارس بر سراسر سرزمین آسیا می‌پردازد. این تحقیق در پی آن است که بخشی از محاورۀ لوسیس را که پیش‌از این در مطالعات شاهنشاهی هخامنشی جایگاه ویژه‌ای نداشته است، به‌مثابۀ دروازۀ ورود به مطالعه‌ای تاریخی در باب این حکومت بررسی کند. درحقیقت پژوهش حاضر که داده‌های آن با استفاده از منابع کتابخانه‌ای فراهم شده است، با روشی توصیفی‌تحلیلی و ازطریق خوانش انتقادی متن لوسیس همراه با تعدادی از سایر منابع و متون یونانی معاصر با حیات سیاسی هخامنشیان، به بررسی و مطالعه‌ای در باب ریشه‌ها و تصوراتی می‌پردازد که سبب پیدایی انگاره و مفهوم ذهنی شاه پارسیِ مسلط بر سراسر آسیا در میان یونانیان معاصر شاهنشاهی هخامنشی در سده‌های پنجم و چهارم پیش از میلاد شده بود.

the image of asiatic achaemenid empire according to the conversation of lysis by plato

the socratic conversation of &lysis& is one of the first works of plato. in this conversation achaemenid empire and issues related to it were mentioned twice. at first, the great achaemenid king with his domination of asia and his legacy to his son are mentioned. it is also written about darius i and her wealth in this conversation. the purpose of this article is to reflect on some of the images and appearance of the achaemenid empire in the minds of its contemporaries. from this point of view, in this article, only one of these two cases, namely plato’s words about rulership and dominion of the great king of persia over the entire land of asia, has been studied. this research, through a critical reading of &lysis& and a several contemporary achaemenid greek texts, tries to investigate what ideas caused the image and concept of the persian king dominating asia in the minds of the greeks of the 5th and 4th centuries bc to be created.