شکل‌گیری گفتمان انتقادی چندهمسری در جراید ایران اواخر دورۀ قاجار

اواخر دورۀ قاجار و به‌طور مشخص در دورۀ مشروطه، تحت‌تاثیر فضای باز سیاسی و اجتماعی، مسائل جدیدی در ارتباط با زنان مطرح شد که قبل از آن هیچ سابقه‌ای نداشت؛ ازجملۀ این مسائل، مسئلۀ چندهمسری بود که در کانون توجه برخی جراید و روزنامه‌ها و روشنفکران و درس‌خوانده‌ها قرار گرفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد این روزنامه‌ها و نویسندگان آن‌ها که تغییر در وضعیت زنان را از زمینه‌های بنیادین تحول اجتماعی ایران می‌دانستند، گفتمانی انتقادی از مسائل سنتی زنان و ازجمله چندهمسری را به ظهور رساندند. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که آنان با نوشتار صریح، طنز انتقادی، اشعار عامیانه و کاریکاتور به نقد مسئلۀ چندهمسری و علل و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن پرداختند. این مقاله در پی آن است که با روش تحلیل مضمون روایت‌ها که یکی از روش‌های تحلیل محتواست به کشف و شناخت چگونگی و چرایی شکل‌گیری گفتمان انتقادی در روزنامه‌ها و جراید این عصر، پیرامون مسئلۀ چندهمسری بپردازد؛ گفتمان انتقادی که در تحول فرهنگی جامعۀ ایران نقش موثری ایفا کرد.

the formation of a critical discourse on polygamy in iranian press in the late qajar period

in the late qajar period, particularly during the constitutional era, the emergence of a more open political and social atmosphere led to the discussion of new issues concerning women—issues that had not been addressed publicly before. this included the question of polygamy, which became the focus of certain newspapers, intellectuals, and educated elites. research shows that these newspapers and their authors, who saw a change in the status of women as a fundamental prerequisite for  social change in iran, initiated a critical discourse on traditional women’s issues, including polygamy. the findings of this study demonstrate that these writers employed direct prose, satirical criticism, popular poetry, and caricatures to critique polygamy and examine its social and economic causes and consequences. this article uses thematic analysis of narratives—a method of content analysis- to examine how and why a critical discourse on polygamy emerged in the newspapers and journals of the time, and how this discourse played a significant role in shaping the cultural transformation of iranian society.