اهمیت و کارکرد روش پروسوپوگرافی (پیشینه‌نگاری) در مطالعات تاریخ ساسانی (از اردشیر بابکان تا پایان دوران شاپور ذوالاکتاف)

با وجود این که پیشینه و نقش افراد در مطالعات تاریخی همیشه مدنظر مورخان بوده است، شناسایی همه‌جانبه و گروهی شخصیت‌های تاریخی، براساس موضوع، کمتر دیده می‌شود. پروسوپوگرافی (پیشینه‌نگاری) امکان گردآوری منظم داده‌های موجود دربارۀ شخصیت‌های مرتبط با هر موضوع را به‌گونه‌ای فراهم می‌آورد که چینش گروهِ هدف بر مبنای ویژگی‌های مشترک، از میان منابع اولیه و بررسی مدخل‌ها به کمک پژوهش‌های جدید صورت گیرد. پروسوپوگرافی در صورت تمایل پژوهشگر، به دور از سیطرۀ کلان‌روایت‌ها یا کهن‌روایت‌ها، به تحلیل موضوع می‌انجامد. ضرورت شناسایی مستقل شخصیت‌های تاریخی و بازبینی موضوعات دو سدۀ نخست ساسانی (از اردشیر بابکان تا پایان دوران شاپور ذوالاکتاف)، پژوهش‌ حاضر را نخست به‌سمت معرفی روش پروسوپوگرافی و شیوۀ اجرای آن در مطالعات تاریخی و سپس معرفی موضوعات مناسب با روش فرامی‌خواند. دستاورد پژوهش نیز باتوجه‌به توضیحاتی که در هر قسمت دربارۀ روش ارائه می‌شود، فراهم‌نمودن بستری برای مطالعۀ برخی موضوعات تاریخی دو سدۀ نخست ساسانی است که به دلایلی چون کمبود منابع و چیرگی فضای فکری تاریخ‌نگاری‌های سده‌های بعد، ابهاماتی دارند. پژوهش حاضر به‌جای ارائۀ یک نمونۀ منفرد، به بیان اهمیت و کارکرد پروسوپوگرافی در موضوعاتی می‌پردازد که هر کدام نقطۀ شروعی برای ادامۀ آن تا پایان دوران ساسانی است.

the significance and function of prosopography in the studies of sasanian history (from ardashir babakan to the end of the reign of shapur zul-aktaf

although historians have traditionally considered individuals’ background or roles in historical studies, a comprehensive and subject-based group identification of historical figures is rarely seen. prosopography offers a systematic approach to collecting and organizing data about individuals related to a specific topic, focusing on shared characteristics among primary sources. this method allows researchers to analyze subjects beyond dominant or traditional narratives’ constraints. the need for independent identification of historical figures and reconsideration of issues from the first two centuries of the sassanid era (from ardeshir babkan to the end of shapur zol-aktaf’s era) prompts this research to first introduce the prosopography method and its application in historical studies, and then suggest topics well-suited for that. the research aims to provide a platform for examining certain historical issues from the first two centuries of the sassanid era—an era often marked by uncertainties due to scarce sources and the influence of the intellectual atmosphere in later historiography. rather than focusing on a single case, this study highlights the importance and function of prosopography in various subjects. each subject serves as a foundation for continued research through the end of the sassanid era.