تاریخ میان‌رشته‌ای و جایگاه آن در پژوهش‌های تاریخی

حامیان «تاریخ میان‌رشته‌ای» با طرح این دیدگاه که رویکردهای اکتشافی‌‌توصیفی به‌عنوان روش ‌اصلی در پژوهش‌های تاریخی دیگر پاسخ‌گوی یک پرسش، حل یک مسئله یا پرتوافکنی بر حل یک موضوع پیچیدۀ جوامع ‌انسانی در چارچوب روش‌ معرفتی خود نیست، باعث ایجاد بحث‌هایی در ساحت نظام‌ دانشگاهی رشتۀ ‌تاریخ در ایران در موافقت یا مخالفت با این رویکرد شده‌اند که می‌توان آن را در سه دسته تقسیم‌بندی کرد. این پژوهش با رویکرد توصیفی‌‌تحلیلی و مبتنی‌بر بررسی آماری است و می‌کوشد میزان مقالات میان‌رشته‌ای در مجلات علمی‌‌پژوهشی مرتبط با گروه‌های ‌تاریخی علمی کشور به‌عنوان نمایندگان تاریخ آکادمیک را بیابد و به‌دنبال پاسخ به پرسش جا‌یگاه ‌‌تاریخ میان‌رشته‌ای در پژوهش‌های‌ تاریخی جهت بررسی ادعاهای مرتبط با این وضعیت است. طی سال‌های اخیر، حامیان رویکرد توصیفی و قائلان «کار ویژه» برای دانش‌ تاریخ، با آنکه در تمام سال‌های شکل‌گیری تاریخ علمی در ایران، تسلط نسبی بر فضای آموزش و پژوهش این رشتۀ ‌دانشگاهی داشته‌اند و حتی از موانع عمدۀ تغییر بنیادین برنامۀ درسی رشتۀ ‌تاریخ در سال‌های بعد از انقلاب ‌فرهنگی بوده‌اند، با ایجاد فضای «نظریه‌هراسی» به بهانۀ یکتا‌انگاری و حفظ استقلال علم ‌تاریخ از دیگر شاخه‌های علوم‌انسانی، مانع تحول‌ ساختاری در رشتۀ تاریخ شده‌اند. آمار16 مجلۀ علمی‌‌پژوهشی تاریخی در یک بازۀ ‌زمانی 15ساله که 3926 مقالۀ را به چاپ رسانده‌اند، نشانگر آن است که صرفاً 489 مورد از این مقالات پژوهش‌های «تاریخ میان‌رشته‌ای» محسوب می‌شوند. تعداد پایین مقالات میان‌رشته‌ای و ‌به‌کار نبردن گستردۀ نظریات در این پژوهش‌ها، به‌عنوان مهم‌ترین دادۀ‌ آماری این پژوهش نیز گزاره‌ای برخلاف ادعای جریان مذکور، دربارۀ برتری داشتن جریان حامی «تاریخ میان‌رشته‌ای» بر فضای علمی این رشته است.

interdisciplinary history and its position in historical researches

proponents of interdisciplinary history argue that the  exploratory-descriptive approach as the main method in historical research in iran is no longer capable of answering  questions or clarifying the complex problems of human society. this approach has triggered discussions in historical scholarship that can be divided into three categories. this paper adopts a descriptive-analytical approach and attempts to determine the number of interdisciplinary articles in historical journals in iran - as a representative of academic historiography - on the basis of a statistical survey in order to answer the question of the position of interdisciplinary history in historical research. in recent years, the advocates of the descriptive approach and those who believe in a special work in the historical approaches, although they had a relative dominance in the education and research in the field of history in all the years of the emergence of academic history in iran and were even one of the main obstacles to the fundamental change in the curriculum of this subject in the years after the cultural revolution, prevented structural change in it by creating an atmosphere of theory phobia under the pretext of monotheism and maintaining the independence of history from other branches of the humanities. the statistics of 16 scientific-historical research journals in a period of 15 years, which have published 3926 articles, show that only 489 of these articles are interdisciplinary history research. the low number of interdisciplinary articles and the widespread non-use of theories in these studies, as the most important statistical data of this research, is a proposition contrary to the claim of the aforementioned trend, about the superiority of the supporter of interdisciplinary history over the academic atmosphere of this field.