ظهور اعراب و تحولات دهه‌‌های آغازین اسلامی به روایت یوحنا بارپنکای

کهن‌‌ترین گزارش‌‌های تاریخی دربارۀ اسلام آغازین در سدۀ نخست هجری، منابع غیرعربی و غیراسلامی هستند و یکی از مهم‌ترین آنها، بخش پایانی کتاب رش‌‌ملّه اثر یوحنا بارپنکای به سریانی شرقی است. در این اثر مطالبی دربارۀ اختلاف‌‌های مسیحیان، نگرش مسیحیان به‌‌ویژه مسیحیان شرقی (نسطوری) دربارۀ کشورگشایی اعراب، برخی از کهن‌‌ترین باورهای اعراب و برخی رخدادهای فتنۀ دوم و چهره‌‌های مسلمان نقش‌‌آفرین در آن به‌‌ویژه در جزیره بیان شده است، اما شاید جالب‌‌ترین جنبۀ این اثر، قراردادن همۀ این رخدادها در درون طرحی فرجام‌‌شناختی و آخرالزمانی است که البته نگرشی غالب در میان مسیحیان و غیرمسیحیان در آسیای غربی و نیز شاید مسلمانان بوده است. مقالۀ پیش‌رو داده‌‌های موجود در این اثر در ارتباط با تاریخ و محیط آغازین اسلامی را تجزیه‌وتحلیل می‌‌کند و هر جا لازم بوده، آنها را با داده‌‌های منابع اسلامی مقایسه می‌‌کند. دربارۀ رخدادهای سرزمین جزیره، اطلاعات موجود در رش‌‌ملّه ارزش ویژه‌‌ای دارد. به‌طور کلی اگرچه رویدادنگاری بارپنکای اندک و گاه نادقیق‌‌ است، برای شناخت محیط آغازین اسلامی پرتوی تازه‌‌ای می‌‌افکند. بارپنکای همچون بسیاری از مسیحیان، چیرگی اعراب مسلمان را پیامد گناهان مسیحیان و البته امری سپنجی می‌‌انگاشته که نقطۀ اوج بلایای آخرالزمانی است که سرانجام به ظهور دوبارۀ مسیح خواهد انجامید.

The Emergence of Arabs and the Dynamics of the Early Islamic Decades According to John Bār Penkāye

The oldest historical accounts of early Islam and the first century AH are nonIslamic and nonArabic sources in various languages, and one of these sources is the final section of the book Rish Melle by John Bār Penkāye in Eastern Syriac. In this text, some information about disagreements among Christians, the attitude of Christians especially Eastern Christians (Nestorians) toward the Arab conquests, some of the oldest beliefs of the Arabs, as well as some of the events of the Second Fitna and Muslim figures who played a role in it, especially in  Jazīrah, were expressed. But perhaps the most interesting aspect of this work is that it places all of these events within an eschatology scheme, which of course has been the dominant attitude among all Christians, as well as perhaps Muslims. The present paper analyzes this text in relation to early Islamic history and milieu and, where necessary, compares them with accounts from Islamic sources. The Information contained in Rish Melle about the events in Jazīrah is of special value. In general, although Bār Penkāye’s chronology is sparse and sometimes inaccurate, it sheds new light on understanding the early Islamic milieu. More importantly, like many Christians, Bār Penkāye considers the Arab conquest a consequence of sinfulness among Christians and of course a temporary event that is the zenith of calamities befallen on people at the end of the world, which will eventually culminate in the second coming of Christ.