بازیابی فرهنگ متعارف ایرانی در تاریخ‌نگاری ابن‌بلخی حکمت عملی و فرهنگ شعوبیه)

مقاله‌ی حاضر پژوهشی در زمینه‌ی تاریخ فرهنگی ایران است و به لحاظ جست‌وجو در تاریخ نوشته‌ی ابن‌بلخی برای دست‌یابی به اندیشه‌ی مسلط بر آن، پژوهشی در حوزه‌ی معرفت‌شناسی به شمار می‌آید.نقش فرهنگ فرد مورخ و فرهنگ جامعه‌ی مورخ در تاریخ‌نگاری او به لحاظ درک رخدادهای تاریخی و چگونگی پردازش آن‌ها موضوعی در خور بررسی است. معرفت متعارف مسلط در روزگار ابن‌بلخی، رویکردی به اندیشه‌ی سیاسی ایرانیان و فرهنگ شعوبیه داشت که به هر دو رویکرد در فارسنامه می‌توان دست یافت.نتیجه‌ی تحقیق حاضر نشان می‌دهد معرفت متعارف جامعه در تاریخ‌نگاری مورخان برای نمونه ابن‌بلخی به لحاظ درک و تبیین معیارهای اعتباری مورخ بازتاب می‌یابد.نگرش ابن‌بلخی واکنشی به حضور ترکان در مسند قدرت در ایران بود؛ در حالی که با آداب ملک‌داری پارسیان آشنا نبودند و همچنین واکنشی بود به حضور اقوام «غیر»ایران در ایران‌زمین.او در مواجهه با بیگانگان، با هدف بازتولید دستاوردهای فرهنگی ایرانیان پیشین، به تاریخ‌نگاری «ایران‌مدار» روی آورد. استنباط‌های محقق با تفسیر و تحلیل مضمون و داده‌ها و کشف معیارهای اعتباری ابن‌بلخی، با در نظر گرفتن زیست‌گاه و صورت‌بندی معرفت او به دست آمده است.

Recovery of Persian Conventional Culture in Historiography of Ibn Balkhi Practical Theosophy and Culture of Shuubiye

The present paper is a research on the cultural history of Iran. Considering that the research was conducted on the historiography of Ibn Balkhi in order to acquire its dominant ideas, it is considered an epistemology research. Certainly, the role of the historian’s and his society’s culture can be considered a thematic issue in his writing and in the historian’s understanding of historical events and the way he processes them. Ibn Balkhi’s conventional insight had an approach to the political thoughts of Iranians and Shuubiye culture. Both approaches can be readout in Farsnameh. The result of the study showed that the conventional insight of the society is reflected in the historians’ historiography such as Ibn Balkhi in terms of the historian’s understanding and explanation of credential criteria. Ibn Balkhi’s viewpoint was a response to the presence of Turks who were in power in Iran, and who were not familiar with the customs of the Persian Governance regulations. It was also a reaction to the presence of nonIranian ethnics in Iran. In order to confront with the foreigners and with the aim of reproducing the previous Iranian cultural achievements, he turned to “Irancentered” historiography. The researcher’s inferences have been acquired through the interpretation of contents and data, and discovering credential criteria of Ibn Balkhi, considering his habitat and classifying his insight.