مقایسۀ تحلیلی جغرافی‌نگاری ابن‌خردادبه و اصطخری

این پژوهش می‌کوشد برمبنای مطالعات کتابخانه‌ای و روش تاریخی با رویکرد توصیفی تحلیلی، شیوه و ویژگی‌های جغرافی‌نگاری و مکتب روشی دو تن از جغرافی‌ دانان ایرانی (ابن‌خردادبه و اصطخری) را واکاوی و تحلیل کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ابن‌خردادبه با توجه به رویکرد جهانی و ایران‌شهری در جغرافی‌نگاری، استفاده از شیوۀ جغرافی‌نگاری ایرانی و نیز ویژگی‌هایی نظیر استفاده‌نکردن از نقشه، عجایب‌نگاری، توجه ویژه به هویت میهنی، دخالت ندادن نگرش دینی در جغرافی‌نگاری در زمرۀ مکتب عراقی قرار دارد. اما اصطخری به‌علت واردکردن بینش اعتقادی در جغرافی‌نگاری و بی‌توجهی به جغرافیای سرزمین‌های غیر اسلامی، انتخاب شیوۀ بیست اقلیم (ناحیه) و نیز ویژگی‌هایی مانند استفاده از نقشه، دوری از عجایب‌نگاری، توجه ویژه به هویت دینی در مقابل هویت میهنی، پیرو مکتب بلخی است. همچنین اصطخری با آنکه به کتاب ابن‌خردادبه دسترسی داشته، ولی به احتمال زیاد از آن استفاده نکرده است.

Analytical Comparison of Ibn Khordadbeh and Istakhri’s Geography Writing

This research analyzes the geographical writing method, geographical features, and methodological school of two Iranian geographers (Ibn Khordadbeh and Istakhri) based on library studies and historical methods with a descriptiveanalytical approach. Findings show that Ibn Khordadbeh, is a follower of the Iraqi school,  according to the global and Iranshahri approach in geography writing, using the Iranian geographical method, features such as not using the map, report of wonders, exceptional attention to patriotic identity, noninterference of religious attitude to geography writing. But Istakhri follows the Balkhi school due to his involvement of religious insights in geography and disregard for the geography of nonIslamic lands, choosing the method of 20 climates (areas) and also features such as using the map, avoidance From the writing of wonders, paying particular attention to religious identity versus patriotic identity. Although Istakhri had access to Ibn Khordadbeh’s book, he most likely did not use it.