واکاوی غرائب‌نگاری نسخۀ مصور چاپ سنگی «در بیان قصۀ حضرت سلیمان»

از کتاب‌های چاپ سنگی مصور، «در بیان قصۀ حضرت سلیمان» است که ضمن روایتگری به زبان عامیانۀ عصر قاجار، دارای شاخصۀ بصری غرائب‌‌نگاری است. مقالۀ حاضر با رویکرد آیکونوگرافی و با روش توصیفی‌تبیینی بدین سوال پاسخ می‌دهد: این موجودات غریب به چه نحوی در نگاره‌‌های کتاب مذکور تصویر شده‌‌اند و منشا شکل‌‌گیری‌‌شان چیست؟ نتایج نشان می‌‌دهند در نگاره‌‌ها، موجودات غریب خیالی، در قالب نیروهای خیر و شر با سایر عناصر تجسمی ترسیم شده‌‌اند و منشا شکل‌‌گیری‌‌شان هنرهای تمدن جیرفت، چین و نقش‌‌برجسته‌‌های هخامنشی و ساسانی است، نیز با منشا بهره‌‌وری از اسطوره‌‌های بین‌‌النهرین، چین، هند، مصر و همچنین نمادهایی از تمدن‌‌های عیلام و لرستان، هنر اروپای قرون وسطی و پس از آن، که در تجسم‌‌بخشیدن به این نیروها دیده می‌‌شود. نمادهای مشهود در نگاره‌‌ها ازجمله موجودات با چهار دست یا دست شاخدار، تک‌‌چشم، دستکش، ستاره، زنگوله، شیپور، بعل، دلقک و پان هستند که ریشه در تفکرات هنرهای عبری و یونانی دارند و آگاهانه چه به لحاظ فرم، اصول و قواعد بصری و چه به لحاظ بار معنایی به کار گرفته شده‌‌اند تا روایتگر این کتاب باشند.

Exploring the Grotesque in the Lithographic Pictorial Version of “the Story of His Highness Solomon”

Amongst the lithographic pictorial books is the one named &expressing the story of His Highness Solomon& that, meanwhile narrating in the Qajar Era’s colloquial language, possesses the visual feature of grotesque. The present article adopts an iconological approach and uses a descriptiveelaborative method to answer how these strange creatures were depicted in the pictures of the book mentioned above, and what has been the source of their formation? The results indicated that the strange imaginary creatures displayed in the pictures had been drawn along with the other visual elements within the good and evil forces’ format. The source of their formation has been the arts of the Jiroft and China  civilizations, the Achaemenid and Sassanid reliefs and inscriptions,  the Mesopotamian, Chinese, Indian and Egyptian myths, and additionally symbols of the civilizations in Elam, Lorestan, medieval European art and later eras. all of which have been applied for the embodiment of these forces. Amongst the symbols evident in the paintings, there are creatures with four hands or horned hands, creatures with one eye and with hands in gloves as well as things like stars, bells, trumpet, idols and also persons like clown and Pan, a woman, all of which are rooted in the Hebrew and Greek arts’ thoughts. They have been utilized consciously in terms of both form and visual principles and regulations and semantic load to be the narrator of this book.