بررسی استنادی کتاب عاشورانگاری تسلیﺔ المُجالس و زینﺔ ‌المَجالس

برگزاری آئین سوگواری عاشورا و گرایش علمای شیعه به نگارش عاشورا در دورۀ صفوی برای تقویت یکپارچه‌‌سازی تشیع در ایران بسیار کارساز بود. یکی از اثربخش‌‌ترین آثار، کتاب تسلیﺔ المُجالس حائری است. برای شناخت جایگاه علمی این عاشورانگاری، بررسی استنادهای آن به منابع شیعی و اهل‌‌ سنت بسیار راهگشا بوده و هدف اصلی این نوشتار است. این نوشتار در پی بررسی استنادهای شیعی و سنی تسلیﺔ المُجالس با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و روش گردآوری داده‌‌ها به شیوۀ کتابخانه‌‌ای است تا میزان استناددهی این اثر به منابع شیعی و سنی روشن شود. دستاورد پژوهش آن است که این عاشورانگاری با 66درصد استناد به منابع شیعی و 21درصد استناد به منابع سنی و بیشترین استناددهی به منابع سدۀ ششم مانند مقتل خوارزمی با 46 استناد و سپس منابع سدۀ چهارم مانند کامل الزیارات ابن‌قُولِوَیْه با 34 مورد، از جایگاه اثرگذاری فراوانی برخوردار بوده است. استناد این عاشورانگاری، به منابع دورۀ میانی، نشان از جایگاه مناسب علمی آن دارد. بررسی متن کتاب، نشانگر آن است که استناد به منابع سنی با دیدگاهی هم‌‌گرایانه نسبت‌به منابع روایی اهل‌ سنت رخ‌ داده است. همچنین گونه‌‌های مختلف منابع استنادی نشان از بیشترین استناد به منابع تفسیری در متون شیعی و مقتل در متون اهل‌ سنت دارد.

The Citation Survey of a Narration of ‘Ashura, The Book Tasliyat-Al-Mojales va Zinat-Al-Majalis

Holding the ritual of ʿAshura mourning and the tendency of Shiʿite scholars to write about ʿAshura in the Safavid period was very effective in strengthening the integration of Shiism in Iran. One of the most impressive works in this issue is Haeri’s book called TasliyatAlMojales. To realize the scientific status of this work, examining its references to Shiʿite and Sunni sources is very important and is the primary purpose of this article. This paper tries to study the Shiʿite and Sunni references of TasliyatAlMojales with a descriptiveanalytical approach and the method of collecting data in a library manner to clarify the number of citations to Shiʿite and Sunni sources. The result of this examination is that this book has 66% citation of Shiʿite sources and 21% citation of Sunni sources. Having the most citation to 6th century sources such as Maghatel of Kharazmi with 46 citations and then 4th century sources such as Kamel AlZiyarāt Ibn Qulwiya with 34 cases, This work has had a very influential place. The citation to the Middle Ages sources shows its appropriate scientific position. The study of the book’s text indicates that the reference to Sunni sources has taken place with a comprehensive perspective on Sunni narrative sources. Additionally, different types of citation sources show that the most references have been given to interpretive sources of Shiʿite texts and the Maghatel of Sunni texts.