انگاره‌های هویت ایرانی در بینش تاریخ‌ نگارانه بناکتی

نوشتارحاضر با هدف بررسی انگار‌ه‌های هویت ایرانی درنگارش بناکتی در روضه اولی‌الباب انجام‌گرفته است. عرصه‌ی تاریخ‌نگاری محمل مناسبی برای اهل‌قلم ایرانی بوده تا روایت‌گر گفتمان دور‌ه‌ی خود باشند. تاریخ‌بناکتی روایت‌گر حلقه‌ی دوم هویتی ایران در دوره‌ی ایلخانان، یعنی عهدمسلمانی آنان است. مقاله به دنبال پاسخ‌گویی به این سوال عمده است که انگار‌ه‌های هویت ایرانی در اندیشه تاریخ‌نگاری بناکتی چگونه بازتولید و بازیابی شده‌اند؟ بدین‌منظور با بهره‌گیری ازمفهوم حافظه‌ی جمعی و سهم آن در حفظ هویت جوامع به واکاوی و ردیابی خوانش این مورخ از مولفه‌های کلان هویت ایرانی می‌پردازیم. دستاورد تحقیق حاکی از این است که بناکتی در بازیابی انگار‌ه‌های هویت بخش ایرانی، رخدادها را به گونه‌ایی معنا‌دار روایت کرده‌است. وی بااستفاده از قالب‌هایی نظیر روایت‌گونه‌کردن، بازتعریف قهرمان و اسطور‌ه‌های ملی مذهبی و بازتفسیر نمادها و عناصر هویتی به بازتولیدآگاهانه‌ی انگاره‌های هویت ایرانی دست‌زده است. نگرش تساهلی ایلخانان از یک‌سو، و قلم زدن بناکتی در عهد مسلمانیِ ایلخانان _ که جامعه ایرانی دوره‌ی تقابل و ستیز با مغولان را از سرگذرانده بود_ سبب شد وی مجال بیشتری از پیشینان خود برای رّدگیری انگار‌ه‌های هویت‌بخشِ ایرانی داشته باشد.