اثر پیش تیمارهای مختلف بذر بر ویژگی های مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس رازیانه (Foeniculam vulgar Mill.) در شرایط تنش آب

تنش آب یکی از عوامل موثر در جلوگیری از جوانه‌زنی، استقرار گیاهچه و رسیدن به حد مطلوب عملکرد، در گیاهان زراعی و دارویی است. روش‌های متعددی در به حداقل رسانیدن اثرات سو تنش استفاده می‌شود. پیش تیمار کردن بذر (پرایمینگ) یکی از روش‌های رایج آبگیری برای افزایش کارایی بذر می‌باشد و از مهم‌ترین انواع آن، اُسمو پرامینگ (قرار گرفتن بذر در محلول‌های با فشار اسمزی مختلف) و هورمو پرامینگ (قرار گرفتن ترکیبات هورمونی روی بذر) است. این آزمایش به‌منظور بررسی اثر پیش تیمارهای اسیدسالیسیلیک (آسپرین)، کلرید پتاسیم و کلرید سدیم بر برخی از ویژگی‌های مورفولوژیک و نیز بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه رازیانه (foeniculam vulgar mill.) در شرایط تنش خشکی در آزمایشگاه و در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1390 انجام شد. در آزمایشگاه بذرهای رازیانه در محلول سالیسیلیک اسید در چهار غلظت(0، 1/0، 5/0 و 1 میلی مولار)؛ کلرید پتاسیم در چهار سطح (0، 1-، 5/1-،‌2- مگاپاسکال) و کلرید سدیم در چهار سطح (0، 1-، ‌5/1-، 2- مگاپاسکال) به مدت 24 ساعت در دمای °c 20 تیمار شدند. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در بین سطوح اسید سالیسیلیک بکار رفته در آزمایش جوانه‌زنی بذور؛ سطح سوم (5/0 میلی مولار) بالاترین میانگین سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه چه و ساقه چه را به خود اختصاص داد. در مقایسه بین سطوح کلرید پتاسیم؛ سطح دوّم یعنی 1- مگاپاسکال بیشترین سرعت جوانه‌زنی و طول ریشه چه و ساقه چه را داشت. در مقایسه بین سطوح کلرید سدیم سطح سوّم (5/1- مگاپاسکال) منجر به ایجاد بیشترین طول ریشه چه و ساقه چه شد . در مزرعه؛ با توجه به نتایج آزمایشگاه، طرحی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. آبیاری در دو سطح تنش آب و بدون تنش، به‌عنوان پلات‌های اصلی و انواع پرایمینگ (پیش تیمارهای پذیرفته شده در آزمایشگاه) در 4 سطح (آب خالص، کلرید سدیم با پتانسیل اسمزی 1- مگاپاسکال، کلرید پتاسیم با پتانسیل اسمزی 5/1- مگاپاسکال واسید سالیسیلیک با غلظت5/0 میلی مولار) پلات‌های فرعی را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که اثر تنش آب و اثر پیش تیمارها در مورد صفات تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک رازیانه معنی دار شدند، امّا صفات ارتفاع بوته در زمان گلدهی و شاخص برداشت، معنی دار نشدند. در مورد وزن هزاردانه، تنها اثر متقابل تنش آب در پرایمینگ معنی‌دار شد. تنش آب باعث افزایش درصد اسانس شد؛ اما عملکرد اسانس در تنش آب کاهش یافت.