تحلیل اثربخشی سناریو‌های قیمتی و غیرقیمتی آب آبیاری جهت سازگاری با تغییر اقلیم: کاربرد مدل هیدرو- اقتصادی (مطالعه موردی: شهرستان سراب)

افزایش تقاضا و عرضه ی محدود آب در اثر تغییر اقلیم، عدم تعادل منابع را در بسیاری از دشت های کشور به دنبال داشته و ضرورت استفاده از سیاست های کارآمد مدیریت آب را مطرح ساخته است. مدیریت منابع آب نیازمند در نظر گرفتن تمامی عناصر و اثرات متقابلی که بین فعالیت های انسانی و اقتصادی و منابع آب و زمین وجود دارد، می باشد. لذا مطالعه حاضر به معرفی و کاربرد مدل هیدرو-اقتصادی مبتنی بر ریسک در ارزیابی اثر سناریوهای قیمتی و غیرقیمتی آب آبیاری به منظور سازگاری با تغییر اقلیم می پردازد. در بخش اقتصادی مدل از الگوی برنامه ریزی ریاضی درجه دوم توام با ریسک (qrp) و در بخش هیدرولوژیکی از مدل weap-mabia استفاده گردید. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل 210 پرسشنامه از کشاورزان شهرستان سراب به عنوان یک از مناطق مهم کشاورزی حوضه آجی چای، در سال 1397 جمع آوری گردید. برای تولید داده های روزانه اقلیمی از مدل hadcm3 و ریزمقیاس سازی lars-wg تحت سناریوی انتشار a2 استفاده شد. نتایج نشان داد که با وقوع تغییر اقلیم میزان آب در دسترس به صورت میانگین 18.2 درصد کاهش یافته و موجب کاهش سطح زیرکشت محصولات با نیاز آبی بالاتر (یونجه، سیب زمینی و لوبیا) می گردد. سناریو افزایش 20 و 40 درصدی قیمت آب آبیاری به ترتیب سبب افزایش 5.9 و 7.3 درصدی میزان آب در دسترس شده و با اعمال این سناریو سود کشاورزان به ترتیب 8.4 و 10.3 درصد کاهش می یابد. اجرای سناریو کاهش 20، 30 و 40 سهم آب بخش کشاورزی به ترتیب موجب کاهش سود کشاورزان به اندازه 19.3، 24.3 و 37.3 درصد می گردد که نشان دهنده تغییرات محسوس سود کشاورزان می شود. با بهبود راندمان آبیاری به میزان 25 و 35 درصد، سود کشاورزان منطقه به ترتیب 5.2 و 7.5 درصد و همچنین میزان آب در دسترس 11.1 و 14.4 درصد افزایش خواهند یافت. از این رو پیشنهاد می شود با بالا بردن راندمان آبیاری که با تغییر تکنولوژی آبیاری همراه می باشد، محصولاتی که دارای صرفه های اقتصادی بالا و مصرف آب زیاد می باشند را به الگوی کشت اضافه نموده و سود کشاورزان در حوضه را افزایش داد.

investigating the price and non-price scenarios impacts of irrigation water for adaptation of climate change: using hydro-economic model (case study: sarab county)

climate change is one of the main issues in the 21st century and has been felt in many regions of world. the greatest impact of climate change is on the water resource sector. ajichay, as one of the main agricultural areas and a source of water consumption around the lake urmia, has lost its efficiency as the supplier of water and is considered as the center of crisis due to changes in the climate, lack of precipitation, and human factors. therefore, the current study aims to investigate the impacts of water resources management scenarios for adaptation of climate change on water resources, cropping patterns and profits of farmers using a hydro-economic model. the hadcm3 model and lars-wg downscaling were used to generate daily climatic data under the emissions of a2 scenario. the results showed that the average rainfall decreased in 38% under a2 emission scenario during 2018-2050 period. in the next period of 2018-2050, the average annual temperature will also increase by 2.5 °c compared to the baseline period. changes in the cropping area due to climate change show that among the studied crops, bean had the highest reduction in cultivation, which stemmed from its high-water requirement. results showed the profit in all the sub-bases had a rise after increasing irrigation efficiency scenario. thus, applying increasing efficiency scenario, in addition to more useful and efficient use of allocated water, will also increase farmers’ profits which offer a better situation than the other scenarios. overall, the findings of the current study revealed that without changing the management strategies there would be a considerable reduction in water resource in near future. the analysis of scenarios revealed that policies alone cannot compensate for water problems and there is a need for plenty of scenario for optimum results.