شبیه‌سازی شاخص های بهره وری آب با استفاده از مدل اگروهیدرولوژیکی swap و مقایسه آن با شرایط مزرعه‌ای در خاک‌ شالیزاری

در دهه های اخیر مدل های زیادی برای شبیه سازی مدیریت آب در مزرعه بسط یافته و تمرکز اصلی پژوهش گران به‌دست آوردن محصول بیشتر به ازای واحد آب مصرفی است. بهره وری آب بیان گر مقدار عملکرد محصول به ازای هر واحد آب کاربردی است. با توجه به محدودیت منابع آب و مصرف بهینه آن در راستای صرفه‌جویی و افزایش بهره‌وری آب، پژوهش حاضر با هدف شبیه‌سازی شاخص های بهره وری آب برای محصول برنج رقم هاشمی با استفاده از مدل آگروهیدرولوژیکی swap در خاک‌های شالیزاری در مقیاس مزرعه‌ای انجام شد. برای اندازه گیری مقدار تبخیر-تعرق واقعی از دو لایسیمتر ته بسته استفاده شد. مقدار تبخیر-تعرق به‌صورت روزانه اندازه گیری و بهره‌وری آب آبیاری (wpir) و بهره وری بر حسب تبخیر-تعرق (wpet) محاسبه گردید. سپس مقادیر اندازه‌گیری‌شده با برآورد‌شده از مدل swap مقایسه شدند. نتایج نشان داد که مدل swap از دقت بسیار خوبی در برآورد میزان عملکرد (90/0r2= و 73/648rmse= ) و میزان آب مصرفی در فرایند تبخیر-تعرق (89/0r2= و 07/164rmse=) برخوردار می باشد. با استفاده از مدل واسنجی شده swap، شاخص های بهره‌وری آب حاصل از تقسیم عملکرد بر تبخیر- تعرق (wpet) و عملکرد بر آب آبیاری (wpir) در مزرعه مورد مطالعه به ترتیب برابر با مقدار 876/0 و 553/0 کیلوگرم بر متر مکعب تخمین زده شد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش راندمان آبیاری، حذف نفوذ عمقی و کاهش تبخیر کارایی مصرف آب به میزان 30% افزایش می‌یابد. به طور کلی به منظور مدیریت صحیح مزارع شالیزاری در سطح نسبتا وسیع و با در نظرداشتن عملکرد مطلوب محصول در زمان برداشت، توجه جدی به بهره وری آب و ارتقای آن با اعمال روش های کارآمد یکی از موثرترین راه‌های مقابله با بحران کم آبی و افزایش کمّی و کیفی تولیدات برنج می باشد.