تحلیل شاخص‌های کمبود آب و شبکه حکمرانی آب در برنامه پنج‌ساله ششم توسعه ایران

در راستای تشدید بحران آب در ایران، علاوه بر عوامل اقلیمی و محیطی، مدیریت‌های نامناسب در زمینه مدیریت منابع آب در سه دهه اخیر، استفاده بی‌رویه از آب‌های سطحی و زیرزمینی، منابع آب کشور را با مخاطرات جدی روبه‌رو کرده است. به‌همین منظور در پژوهش حاضر، در ابتدا وضعیت بحران آب در استان‌های کشور با استفاده از دو شاخص پایداری آبی wsiو falkenmarkمورد ارزیابی قرار گرفت. سپس مواد قانونی مرتبط با حکمرانی آب که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران آمده است مشخص شدند و در ادامه مورد تحلیل قرار گرفتند. در همین راستا، شاخص پایداری آب (wsi) و شاخص falkenmark به‌ترتیب بر اساس متوسط سالانه تولید و مصارف آب و مقدار سرانه منابع آب تجدیذپذیر به‌تفکیک استان‌ها، محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد که طبق شاخص پایداری آب (wsi)، از نظر میزان مصرف منابع آب، اکثر استان‌های کشور، در طبقه برداشت متوسط تا زیاد قرار می‌گیرند. بر اساس طبقه‌بندی مقادیر شاخص falmenmarkاکثر استان‌های کشور از نظر بحران آب در وضعیت بحرانی تا کمبود مطلق قرار دارند. علاوه براین، نتایج نشان داد که حکمرانی آب در کشور هم‌چنان به‌صورت سلسله‌مراتبی است و با رویکرد بالا به پایین و با تمرکز بر قدرت مدیریت دولتی اداره می‌شود. البته در برنامه ششم توسعه، وجود نهادهای غیردولتی و توجه به سازمان‌هایی با مشارکت مردمی در طرح‌های مدیریتی از نکات مثبت و امیدوارکننده حکمرانی آب به‌حساب می‌آید. جمع‌بندی نتایج تحقیق بر توجه هرچه بیش‌تر به نهاد‌های غیردولتی در بحث مدیریت منابع آب تاکید دارد و باید وظایف و مواد قانونی بیش‌تری در ارتباط با این نهادها در نظر گرفته شود.