ارزیابی کارایی مدل بارش-رواناب gr4j در شبیه‌سازی دبی روزانه جریان در آبخیز نیرچای اردبیل

با توجه به لزوم برآورد دقیق مقادیر دبی‌های روزانه در آبخیزهای فاقد آمار و پیش‌بینی رفتارهیدرولوژیک آبخیزها، بر اهمیت آزمون مدل‌های بارش- رواناب تاکید می‌کند. مدل gr4j مدل بارش-رواناب یکپارچه بوده که با ورودی‌های محدود و سهل‌الوصول نتایج قابل قبولی را ارائه می‌کند. در پژوهش حاضر به بررسی کارایی مدل gr4j در شبیه‌سازی دبی روزانه جریان در آبخیز نیرچای اردبیل پرداخته شد. از داده‌های روزانه بارش، تبخیر و تعرق و دبی در فاصله سال‌های 1391 -1381 استفاده شد. پس از به‌دست آوردن پارامترهای مدل، مدل با روش سعی و خطا مورد واسنجی قرار گرفت و سپس با داده هایی متفاوت اعتبارسنجی شد. نتایج شبیه‌سازی نشان داد که، علی‌رغم بیش تخمینی مقادیر شبیه‌سازی شده مدل در مرحله اعتبارسنحی، شبیه‌سازی مدل در روند تغییرات جریان و نیز دوره های جریان کمینه مناسب بوده است. ارزیابی نتایج مدل با معیار نش-ساتکلیف نشان داد که دامنه تغییر مقادیر این شاخص در سال‌های مختلف بین 0.77 0.31 است. ارزیابی نتایج نشان داد که، نتایج شبیه‌سازی و برآورد شده دبی به‌وسیله مدل gr4j در حد متوسط و قابل قبولی است و مدل مذکور میتواند برای حوزه هایی مشابه از نظر اقلیمی، فیزیوگرافی و کاربری اراضی مورد استفاده قرار گیرد. وجود اختلاف ارتفاعی ایستگاه ثبت داده های اقلیمی با مرکز ثقل حوزه و تفاوت مقادیر ورودی به مدل با مقادیر واقعی موثر بر دبی میتواند منشاء بروز خطا در نتایج باشد. علی‌رغم آزمون مدل در آبخیزهای متعدد، بنظر می‌رسد که مساحت و واکنش هیدرولوژیک آبخیز بر شبیه‌سازی مدل (مقیاس زمانی روزانه است) موثر باشد. لذا رفتار جریان مشاهداتی آبخیز نیرچای با واکنش سریع ناشی از شیب و مساحت کم، در مدل بارش-رواناب به طور مناسب شبیه سازی نشده است.