بررسی نشاکاری و هیرم کاری پنبه در افزایش بهره وری مصرف آب (مطالعه موردی استان خراسان شمالی)

در منطقه پنبه خیز خراسان شمالی در طول فصل زراعی، مراحل انتهایی دوره رشد کشت های پاییزه (گندم) با مراحل ابتدایی کشت های بهاره (پنبه) دارای همپوشانی است. نیاز مبرم هر دو گیاه به آبیاری در این دوره (نیاز پنبه به آب برای سبز شدن و استقرار و نیاز گندم به آب در حساس ترین مرحله رشد یعنی مرحله گلدهی) و کمبود حقابه کشاورز، سبب می شود که زارعین، آبیاری گیاه گندم را متوقف و از حقابه خود برای آبیاری پنبه استفاده نمایند این موضوع سبب کاهش قابل توجه عملکرد گندم در منطقه می شود. استفاده از هر تکنیکی که بتواند در دوره همپوشانی، آبیاری یکی از این دو گیاه زراعی را بدون کاهش عملکرد حذف نماید، ضروری به نظر می رسد. عدم نیاز به آبیاری پنبه در روش کشت هیرم (نم کاری) و نشا می تواند به عنوان یک راهکار برای رفع این مشکل در این دوره بکار رود. بر این اساس آزمایشی با سه تیمار و در سه تکرار به صورت استریپ پلات در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 1396-1395 در اراضی حاشیه رودخانه اترک اجرا گردید. در هر تیمار دو گیاه گندم و پنبه کشت گردید . تیمارها عبارتند از 1- کاشت پنبه به صورت بذری و قطع آبیاری گندم (شاهد). 2- کاشت پنبه به صورت هیرم و 3- کاشت نشا بعد از آخرین آبیاری گندم. در تیمار هیرم کاری و نشا کاری پنبه از آب صرفه جویی شده در آبیاری گندم متناظر با آنها استفاده شد. نتایج نشان داد که با استفاده از روش کشت هیرم و کشت نشایی می توان بهره وری مصرف آب را 47 درصد نسبت به روش بذری افزایش داد