تعیین عوامل موثر در کنترل پارامترهای شیمیایی رودخانه‌‎های گاماسیاب و قره‌سو (مطالعه موردی: استان کرمانشاه)

در این پژوهش به منظور بررسی کیفی آب رودخانه‌های گاماسیاب و قره‌سو واقع در استان کرمانشاه از اطلاعات یک دوره آماری 5 ساله در طی سال‌های 1397 1393 استفاده شد. جهت ارزیابی هیدروشیمی آب، ابتدا تیپ و رخساره هیدروژئوشیمیایی آب رودخانه‌ها با استفاده از نمودارهای استیف و پایپر تعیین شد. سپس براساس نمودار گیبس و نسبت‌های یونی عوامل کنترل‌کننده پارامترهای شیمیایی آب دو رودخانه مشخص گردید. همچنین به منظور تعیین فرآیندهای تاثیرگذار بر هیدروشیمی آب دو رودخانه از تحلیل عاملی و خوشه‌ای استفاده شد. در نهایت برای پیش‌بینی امکان انحلال و رسوب برخی از کانی‌ها از شاخص‌های اشباع استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که، در هر دو رودخانه تیپ و رخساره غالب بی‌کربنات کلسیت می‌باشند. همچنین عامل اصلی در تغییر کیفیت شیمیایی آب در هر دو رودخانه‌ گاماسیاب و قره‌سو واکنش آب سنگ می‌باشد. این عامل را می‌توان با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی و خوشه‌ای به انحلال (1) سازندهای کربناته و تبخیری و (2) سازندهای دولومیتی در حوضه آبخیز دو رودخانه نسبت داد. هرچند که انحلال سازندهای کربناته با توجه به فراوانی و گسترش آنها در دو حوضه تاثیر پررنگ‌تری در تغییر شیمی آب دارد. بطوریکه باعث افزایش چشمگیر برخی از پارامترهای شیمیایی نظیر کلسیم، منیزیم و بی‌کربنات در آب این دو رودخانه و همچنین اشباع بودن آب آنها نسبت به آراگونیت، کلسیت و دولومیت ‎شده‌است. با توجه به سهم کم عامل دوم در تغییر پارامترهای شیمیایی، آب هر دو رودخانه نسبت به کانی‌های تبخیری نظیر گچ، هالیت و انیدریت در همه ایستگاه‌ها تحت اشباع می‌باشد.