بررسی و ارزیابی سیستم های آبیاری بارانی (کلاسیک ثابت و آبفشان غلتان) در برخی مزارع استان های اصفهان و همدان

کمبود آب و خشکسالی های اخیر لزوم توجه بیشتر به افزایش بهره وری آب را بیش از پیش نمایان کرده است. در این راستا استفاده از سامانه‌های آبیاری تحت فشار به عنوان گزینه‌ای برای جایگزینی روش‌های آبیاری سنتی قابل توصیه است. لذا این تحقیق به منظور بررسی کارایی و عملکرد این سامانه ها و تعیین بهره وری آب آبیاری در مزارع سیب زمینی استان های همدان و اصفهان به ترتیب 10 و 9 سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت و آبفشان غلتان مورد ارزیابی فنی قرارگرفتند و مشخصه‌های راندمان پتانسیل چارک پایین، راندمان کاربرد چارک پایین، یکنواختی توزیع و ضریب یکنواختی کریستین سن تعیین شدند. میانگین مشخصه‌های این پارامترها به ترتیب در مزارع اصفهان به ترتیب 61.5، 58، 66.8 و 75.8 درصد و در همدان به ترتیب 53.9، 44.8، 71.1 و 81.1 درصد بدست آمد. با تعیین حجم آب مصرفی و میزان عملکرد محصول، میزان متوسط بهره وری فیزیکی آب در مزارع مورد مطالعه در همدان و اصفهان به ترتیب 6.6 و 6.3 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. متوسط حجم آب مصرفی در دو منطقه مورد مطالعه در استان های اصفهان و همدان به ترتیب 6745 و 6298 متر مکعب در هکتار بدست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که در اکثر مزارع مورد مطالعه، کم آبیاری صورت گرفته است. از مسایل عمده در نتایج این ارزیابی‌ها می‌توان به عواملی نظیر طراحی نادرست، عدم تطابق ضوابط طراحی با فاز اجرایی، اجرای نامناسب، اطلاعات ناکافی از بهره‌ برداری و نگهداری سامانه و عدم تطابق میزان آب مصرفی با نیاز آبی گیاه اشاره نمود. همچنین استفاده هم زمان از تعداد زیاد آبپاش و استفاده بیش از یک آبپاش روی لوله فرعی آبیاری در سیستم های آبیاری کلاسیک ثابت، دلیل اصلی پایین بودن ضریب یکنواختی و یکنواختی توزیع آب بوده است.