مکان‌یابی برداشت مصالح رودخانه‌ای با استفاده از مدل hec-ras (مطالعه موردی: رودخانه قورچای استان گلستان)

همه ‌ساله رودخانه‌ها در اثر جریان‌های سیلابی فرسایش یافته و موجب تخریب پل‌ها و زمین‌های کشاورزی و در برخی موارد منازل مسکونی می‌شوند. برای کنترل و مدیریت رودخانه‌ها لازم است رفتار هیدرولیکی آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد تا در مواقع بحرانی تصمیم مناسب اتخاذ شود. یکی از مهم‌ترین عوامل به هم خوردن تعادل هیدرولیکی رودخانه برداشت بی‌رویه رسوبات از بستر رودخانه می‌باشد. این تحقیق به منظور بررسی میزان برداشت رسوبات در رودخانه‌ی قورچای در بازه 6 کیلومتری رودخانه در محل کارگاه‌های برداشت شن و ماسه صورت پذیرفت. بدین منظور بازدیدهای میدانی در محدوده مورد نظر انجام شد و اطلاعاتی مانند دبی، رسوب و نقشه1:1000 تهیه شد. پس از ورود اطلاعات به نرم افزار hec-ras هیدرولیک و رسوب مدل در بازه زمانی 2015-2005 اجرا گردید. در این رودخانه بهترین پیش بینی برای انتقال رسوب توسط رابطه یانگ انجام شد. بررسی تغییرات شیب بستر در مقاطع مختلف نشان داد نوسانات شیب در طول 6 کیلومتر مورد مطالعه در سال 2015 نسبت به 2005 کاهش یافته است. همچنین متوسط سرعت نیز در سال 2015 نیز کاهش نشان می دهد. نتایج حاصل از شبیه‌سازی نشان داد میزان فرسایش و رسوبگذاری در 5 کیلومتر اول تقریباً در حالت تعادل می باشد و مصالح در این منطقه قابل برداشت نیست. بهترین منطقه برای برداشت مصالح 720 متر انتهایی رودخانه است که به دلیل شیب و شکل مقطع سرعت جریان کاهش پیدا می کند و رسوبگذاری با عمق متوسط 90 سانتیمتر صورت می گیرد. محاسبات نشان داد میزان رسوب قابل برداشت در این رودخانه تقریباً 0.4 میلیون تن در سال است