برآورد مبادله آب مجازی محصولات عمده زراعی (مطالعه موردی استان همدان)

امنیت غذایی، خشکسالی، حفظ محیط زیست و توسعه صنعتی، مدیریت کارآمد منابع آبی را ضروری کرده است. مشکل کمبود منابع آب و بارش یک واقعیت مهم و غیر قابل انکار در استان همدان محسوب می شود. مفهوم آب مجازی از پتانسیل قابل توجهی برای کمک به بهبود مدیریت آب، به خصوص در بخش کشاورزی برخوردار است. لذا تحلیل آب مجازی محصولات اساسی بخش کشاورزی می تواند ما را در سیاست گذاری و برنامه ریزی در مصرف بهینه از منابع آبی یاری دهد. برای نیل به این هدف میزان آب مجازی محصولات کشاورزی اساسی و حجم مبادلات آب مجازی استان همدان از طریق واردات و صادرات این محصولات در سال 1394 محاسبه شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که محصولاتی نظیر گندم، جو، یونجه و ذرت دانه ای جزء محصولاتی با بهره وری پایین و آب مجازی بالا بوده و استان همدان در محصولاتی عمده نظیر گندم، سیب زمینی، جو، یونجه، چغندر قند، ذرت دانه ای و سیر به ترتیب به میزان 33، 395، 34، 8/33، 69 , 60 و 5/18 میلیون متر مکعب صادر کننده آب مجازی است و حجم صادرات آب مجازی این محصولات در سال 1394 جمعاً حدود 665 میلیون متر مکعب برآورد شد. بنابراین به دلیل کمبود آب در استان همدان لازم است که از کشت محصولاتی نظیر سیب زمینی، و چغندرقند کاسته و محصولاتی نظیر ذرت علوفه ای و سیر که به آب مجازی کمتری نیاز دارند و با شرایط آب و هوایی این استان نیز سازگاری بهتری دارند جایگزین شوند. همچنین انتظار می رود که اهمیت آب مجازی در امنیت غذایی، پیوسته افزایش یابد و برنامه ریزان برای کاهش فشار وارده بر منابع محدود آب ، بهره گیری بیش تر و مفید تری از استراتژی مبادله آب مجازی داشته باشند.