ارائه مدل معادلات ساختاری سیاستگذاری سبز در حمل و نقل هوایی

هدف: صنعت حمل و نقل بیشترین رشد را در تولید گازهای گلخانه‌ای دارا است و کاهش سهم آلاینده‌های تولید شده توسط این صنعت از مهم‌ترین چالش‌های برنامه‌های مقابله با تغییرات اقلیمی است. حمل و نقل هوایی به عنوان یکی از بخش‌های مهم و رو به توسعه در حمل و نقل جهانی، نقش مهمی در رشد اقتصادی بازی می‌کند. اما امروزه در این صنعت که با تولید گازهای گلخانه‌ای تاثیر زیادی بر تغییرات آب و هوایی می‌گذارد، به خط‌مشی‌ها و پژوهش‌های مرتبط با آن، در جهت کاهش تاثیرات حمل و نقل هوایی بر آب و هوا، توجه بسیاری شده است. بهبود عملکرد محیط‍‌ زیستی صنعت هواپیمایی یکی از مسائل مهم این صنعت است. در ایران توجه به مسائل محیط‌زیستی در حمل و نقل هوایی به تازگی مورد نظر پژوهشگران و مدیران قرار گرفته است؛ با توجه به خلاء پژوهشی در این حوزه، تاکنون الگوی مشخصی شامل ابعاد و مولفه‌های خط‌مشی محیط‍‌ زیستی، در صنعت حمل و نقل هوایی ارائه نشده است. بخش بزرگی از مسائلی که نتیجه عدم توجه به محیط زیست در حمل و نقل هوایی کشورمان بوده محصول نگاه بخشی و فقدان الگوی جامعی است که تمام ابعاد و مولفه‌های محیط‍‌ زیستی در آن در نظر گرفته شده باشد و سیاستگذار با توجه به این الگو بتواند ضمن توسعه، پاسخگوی خواست رو به تزاید توجه به محیط زیست در سطح ملی و بین المللی باشد. مطالعه حاضر با هدف ارائه مدل معادلات ساختاری سیاستگذاری سبز در حمل و نقل هوایی انجام شده است.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نظر هدف، اکتشافی-کاربردی و از نظر طرح اکتشافی متوالی، از نظر نوع، آمیخته (کیفی، کمی) و از نظر روش توصیفی-پیمایشی است. این پژوهش از نظر زمانی متوالی بوده و از منظر وزن نیز بیشتر متوجه مرحله اول است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 14 نفر از متخصصین حمل و نقل هوایی و محققین تغییرات اقلیمی است. جامعه آماری در بخش کمی شامل کارشناسان و مدیران سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان سیاستگذار اصلی صنعت حمل و نقل هوایی و به تعداد 331 نفر و حجم نمونه 178 نفر است. نمونه‌گیری در بخش کیفی به روش هدفمند و در بخش کمی به روش تصادفی ساده انجام شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته است که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و با استفاده از تحلیل مضمون براون و کلارک، تحلیل شدکه در قالب شش مرحلۀ آشنایی با داده‌ها، شکل‌گیری کدهای اولیه، جست‌و‌جوی کدهای گزینشی، شکل‌گیری مضامین فرعی، اسم گذاری مضامین اصلی و گزارش‌گیری انجام و مدل اولیه با استفاده از مدل سه شاخگی تهیه شد. مدل در بخش کمی، با استفاده از پرسشنامه و استفاده از روش حداقل مربعات جزئی و نرم‌افزار اسمارت پی ال اس بررسی شد.یافته های پژوهش: یافته‌ها نشان می‌دهد سیاستگذاری سبز در حمل و نقل هوایی 4 بعد اصلی و 14 مولفه دارد. بعد ساختاری (0.889) بیشترین اهمیت را داراست، بعد زمینه‌ای (0.865) ، بعد محتوایی (0.756) و بعد محیط زیستی (0.466) در جایگاه بعدی قرار دارند. معیار نیکویی برازش مدل مفهومی تحقیق (0.662) نشان دهنده برازش قوی مدل است. به منظور خط‌مشی گذاری سبز در صنعت حمل و نقل هوایی بهتر است به ترتیب به ابعاد ساختاری، زمینه‌ای، محتوایی و محیط زیستی توجه شود.محدودیت ها و پیامدها: اگر تحقیق در شرکت‌های هواپیمایی انجام شود ممکن است نتایج دیگری به دست آید، شرکت‌های هواپیمایی به مباحث اقتصادی بیشتر اهمیت می‌دهند و نزد ایشان مسائل محیط زیستی از درجه چندم اهمیت برخوردار است.پیامدهای عملی: پژوهش حاضر می‌تواند به عنوان راهنمایی کاربردی برای توجه سیاستگذاران به ابعاد مختلف مسائل محیط زیستی در راستای توسعه پایدار عمل کند.ابتکار یا ارزش مقاله: پژوهش حاضر اولین تحقیقی است که مدل سیاستگذاری سبز در حمل و نقل هوایی را در ایران ارائه کرده و به شکل منسجم در اختیار سیاستگذاران این صنعت قرار می‌دهد.

presenting the structural equation model of green policy in aviation

purpose: the transportation industry has the largest growth in the production of greenhouse gases, and reducing the share of pollutants produced by this industry is one of the most important challenges of climate change programs. as one of the most important and developing sectors in global transportation, air transportation plays an important role in economic growth, but this industry also has a great impact on climate change by producing greenhouse gases. nowadays, much attention is paid to policies, and studies related to them have been done in order to reduce the effects of air transportation on weather.