گونه شناسی خط مشی های دومنظوره سازی صنعت دفاعی ایران

هدف: در برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران بر استفاده از ظرفیت‌های مازاد صنعت دفاعی برای کمک به بخش صنعت غیردفاعی با عنوان «دومنظوره سازی صنعت دفاعی» تاکید شده است. صنایع دفاعی ایران، یکی از بخش های مولد و پیشرو در عرصه علم و فناوری پیشرفته است که هم زمان به صورت دومنظوره می تواند به تولید محصولات و فناوری های دفاعی و غیردفاعی اشتغال یابد. با این حال، پرسش اصلی آن است که صنعت دفاعی در چه شرایطی و با چه خط مشی هایی می تواند فعالیت در بخش صنعت غیردفاعی را تجربه کند؟ زیرا اگر نسخه این خط مشی ها بر سیاق ملاحظات علمی و عملی تعبیه نشده باشد، کماکان حضور صنعت دفاعی در بخش غیردفاعی، موثر نخواهد بود.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: در این پژوهش با رویکردی کیفی و استراتژی تحلیل تم، از طریق شناسایی الزامات و اقتضائات دومنظوره‌سازی صنعت دفاعی ایران، مدلی برای گونه شناسی خط مشی های دومنظوره سازی صنعت دفاعی به عنوان راه نمای عملی خط مشی گذاران این عرصه طراحی شده است.یافته های پژوهش: یافته‌های پژوهش، مسیریابی از طریق عناصر دو مرحله شامل دلایل دومنظوره سازی و عوامل جهت‌دهنده و موثر بر دومنظوره سازی و با کاربرد ابزار ماتریس، خط مشی‌هایی با عناوین یک بارمصرف، اشاعه ساز، قیدمحور، محافظه کارانه و دائمی دومنظورسازی صنعت دفاعی را به عنوان گونه‌های خط مشی دومنظوره سازی صنعت دفاعی ایران، شناسایی کرده است.محدودیت‌ها و پیامدها: نتایج این پژوهش می‌تواند در اسناد راهبردی دستگاه‌های مرتبط در خط مشی گذاری در این حوزه، گنجانده شود و مطابق با یافته‌های این پژوهش، خط مشی‌های دومنظوره‌سازی صنعت دفاعی ایران تدوین، اجرا و مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین نیاز است در خصوص رویه اجرا و ارزیابی نیز مدل مناسبی ترسیم گردد.پیامدهای عملی: حرکت به سمت فضای شفافتر فعالیت اقتصادی و غیرنظامی صنایع دفاعی ایران و همچنین بهره برداری حداکثری، علمی و منطقی از ظرفیت‌های بخش دفاعی برای بخش غیردفاعی، دستاورد عملی این پژوهش است.ابتکار یا ارزش مقاله: سهم این پژوهش به لحاظ عملی موجب توانمندی خط مشی گذاران عمومی و به ویژه مدیران صنایع دفاعی ایران در زمینه قابلیت های خط مشی گذاری می شود. به لحاظ علمی نیز با این پژوهش، خلا ناشی از کمبود پژوهش و مدل سازی در زمینه فرآیند خط مشی گذاری صنعتی، به ویژه خط مشی در زمینه دومنظورگی صنایع دفاعی ایران، کاهش می‌یابد.

Typology of Dual Use defense industry Policies in The Iran

Objective: in the Sixth Development Plan of the I.R Iran has emphasized the use of surplus defense industry capacities to assist the nondefense industry sector under the title of The Dual Use Defense Industry. Iran’s defense industry is one of the leading productive sectors in the field of science and technology and advanced products that can simultaneously be employed in the production of defense and nondefense products and technology. The main question, however, the key question: Under what circumstances and under what types of policies can the defense industry experience nonprofit industry activity? Because, if these policies are not embedded in scientific and practical considerations, defense industry activity in the nonprofit sector would not be effective.Design / Methodology / Approach: in this study, with a qualitative approach and thematic analysis strategy, by identifying the requirements of Iranian Dual Use Defense Industry policy making, we attempted to design a model for typology of Iranian Dual Use Defense Industry policies as a practical guide for policy makers in this field.Research Findings: Policies through twostep element routing, including the reasons for Dual Use Defense Industry and the orienting factors affecting Dual Use, and using matrix tools, has identified: singleuse, diffusion, constraint, conservative and permanent policies for Dual Use Defense Industry as a variant of Iran’s defense industry’s dual Use policy.Limitations and Consequences: The results of this study can be incorporated into the strategic documents of related agencies in policymaking in this field and according to the findings of this study, the Iranian dual use defense industry policies can be formulated, implemented and evaluated. Therefore, a proper model for implementation and evaluation needs to be drawn.Practical implications: Moving to a more transparent space for economic and civilian activities of the Iranian defense industry, as well as maximizing the scientific, logical utilization of defense capabilities for the nondefense sector, is a practical implications of this research.Initiative or Article Value: Practically the contribution of this research empowers public policy makers and especially defense industry managers in policy making capabilities. Also, scientifically, this research reduces the gap due to the lack of research and modeling in the field of industrial policy making process, especially in the field of Dual Use defense industries of Iran.