مفهوم معنویت سازمانی در مطالعات سازمان و مدیریت و دیدگاه‌های پیرامون آن

هدف:  در دهه‌های اخیر، پژوهش‌های مختلفی در حوزه معنویت سازمانی انجام گرفته است و طی این پژوهش‌ها مشخص شده که ابعاد و خصوصیات آن، وابسته به دیدگاه مورد استفاده است. معنویت سازمانی از سه دیدگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد: معنویت فردی، معنویت در محل کار و معنویت سازمانی. همچنین، می‌توان معنویت را از دیدگاه مذهبی نیز در نظر گرفت. پژوهش حاضر، به شناسایی مفهومی فراگیر از معنویت سازمانی در زمینه مدیریت بر اساس اصطلاحات و مفاهیم استفاده‌شده در ادبیات این حوزه می‌پردازد.روش‌شناسی: یک مرور نظام‌مند از ادبیات با استفاده از مقالاتی که اصطلاحات مرتبط با معنویت سازمانی در عنوان، چکیده یا کلمات کلیدی آن‌ها به‌کار رفته است، در پایگاه‌های scopus و web of science انجام گرفت و به ترتیب 285 و 168 مقاله در آن‌ها یافت شد. مقالات مستخرج، با استفاده از نرم‌افزار vosviewer تحلیل شدند.یافته‌های پژوهش: نتایج حاصله شامل دو خوشه بودند: معنویت سازمانی و معنویت در محل کار. تحلیل خوشه‌ها نشان می‌دهد که فضایی برای پژوهش در زمینه معنویت در محل کار و شکافی در مطالعات معنویت سازمانی در حوزه مدیریت وجود دارد. مفهوم پیشنهادی برای معنویت سازمانی، یک هویت سازمانی است که از ارزش‌ها، شیوه‌ها و گفتمان حاکم بر آن نشئت می‌گیرد که از معنویت فردی و معنویت در محل کار تشکیل می‌شود، توسط رهبر و سایر اعضاء هدایت می‌شود و تحت‌تاثیر محیط، فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش است.محدودیت‌ها: محدودیت اصلی مربوط به روش مورد استفاده و خصوصاً نرم‌افزارهای و گزینه‌های جستجو و اسکن در پایگاه‌ها و مقالات است.پیامدهای عملی: تعریف معنویت به این صورت سبب تولید ارزش و منفعت اجتماعی می‌شود که در وجهه، ماموریت، رسالت و ارزش‌های سازمان قابل رویت است.ابتکار یا ارزش مقاله: این پژوهش، ادبیات موجود در زمینه معنویت سازمانی را با روشی که تاکنون در مقالات این حوزه به کار نرفته است طبقه‌بندی می‌کند و مفهومی کامل‌تر از معنویت سازمانی ارائه می‌دهد.

Studying The Concept of Organizational Spirituality in the Organization and Management Studies and Viewpoints about it

purpose: Despite conducting various researches in the field of organizational spirituality, there is still no precise and acceptable definition of it and its dimensions and characteristics depend on the perspective used. Organizational spirituality is examined from three perspectives: individual spirituality, workplace spirituality and organizational spirituality. Spirituality can also be considered from a religious point of view. The present study identifies a comprehensive concept of organizational spirituality in the field of management based on the terms and concepts used in the literature in this field.Design/Methodology/Approach: A systematic review of the literature using articles that use terms related to organizational spirituality in their titles, abstracts, or keywords was conducted at Scopus and Web of Science databases and respectively, 285 and 168 articles were found. Extracted articles were analyzed using VOSviewer software. Research Findings: The results included two clusters: organizational spirituality and workplace spirituality. Cluster analysis shows that there is room for research on spirituality in the workplace and gaps in organizational spirituality studies in the field of management. The proposed concept for organizational spirituality is an organizational identity that derives from the values, practices and discourse that govern it, which consists of individual spirituality and spirituality in the workplace, is led by the leader and other members and is influenced by the environment, organizational culture and knowledge management. This spirituality produces social value and benefit that can be seen in the vision, mission and values of the organization. Limitations Consequences: The main limitation is related to the using method, especially software, search and scan options in databases and papers.Practical Consequences: Defining spirituality in this way makes social value and benefit that can be seen in the image, vision, mission and values of the organization.Innovation or value of the Article: This study categorizes the existing literature on organizational spirituality in a way that has not been used in papers in this field so far and offers a more complete concept of organizational spirituality.