برنامه درسی تربیت اخلاقی فضیلت‌گرایی اسلامی از منظر فارابی

در دنیای امروز پرداختن به اخلاق و تربیت اخلاقی در قالب برنامۀ درسی مشخص ضروری است. این برنامه بر اساس نظرات اندیشمندان فضیلت‌گرای مسلمان می‌تواند مسیر مشخصی را پیش روی نظام‌های آموزشی قرار دهد. فارابی تلاش دارد تا بر اساس «فضیلت»، نظام اخلاقی اسلامی را شکل ‌دهد. این پژوهش با روش استنتاجی، برنامه درسی تربیت اخلاقی را از منظر ایشان بیان می‌کند. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که هدف غایی در نگاه فارابی سعادت است و کسب فضایل، به‌عنوان هدف میانی برای دستیابی به هدف غایی بیان شده است. در بخش محتوای برنامه درسی چنین به‌دست آمد که فارابی محتوا را فضایلی می‌داند که در راستای سعادت باشند و گام‌هایی کاربردی برای شکل‌گیری فضایل بیان می‌کند. همچنین می‌توان روش‌های «فراهم کردن موقعیت‌های مشابه عمل»، «عمل وارونه»، «گفت‌وگوی برهانی، اقناعی و اکراهی»، «احتذاء» و «مقایسه لذت‌ها» را از آثار فارابی به‌دست آورد. در ارزیابی نیز فارابی محور اصلی را سنجش فضایل اخلاقی و ملکه شدن آنها می‌داند که این با سهولت در انجام عمل نیک و ترک عمل زشت، قابل ارزیابی است.

islamic moral education curriculum based on virtue ethics from farabi's point of view

it is necessary to have ethics and moral education in the form of a specific curriculum today. based on the opinions of muslim virtue ethics scholars, this curriculum can provide a clear path for educational systems. farabi tries to form the islamic moral system based on virtue. using an inferential method, this research describes the moral education curriculum from his point of view. according to the results of this research, farabi’s ultimate goal is ‘prosperity’ and he mentions acquiring virtues as an intermediate goal in order to achieve the ultimate goal. considering the content of the curriculum, farabi suggests the content to be virtues that are in line with prosperity and expresses practical steps for the formation of virtues. in addition, some methods can be obtained from farabi’s works, including providing situations similar to action, inverted action, argumentative, persuasive and reluctant dialogue, obedience and comparison of pleasures. farabi believes the main evaluation factor is to examine moral virtues and whether they are a habitual disposition or not, which can be easily evaluated by doing good deeds and abandoning bad deeds.