تحلیل تربیتی نظریة حرکت جوهری

این پژوهش در پی تحلیل تربیتی حرکت جوهری، به‌عنوان یکی از ابتکارات ملاصدراست. بدین منظور، نخست اصل حرکت در منظومة فکری و فلسفی ملاصدرا، به‌گونه‌ای‌ اجمالی تبیین، سپس در راستای رویکرد امتداد اجتماعی فلسفه، به استنباط و استنتاج تربیتی از آن پرداخته شده است. ملاصدرا، با طرح نظریۀ حرکت جوهری معتقد است که جهان مادی و طبیعت با تمام ذات خویش پیوسته در حال تکاپو و شدن است و از قوه به‌سوی فعل با رویکردی تشکیکی و اشتدادی در حرکت است و روی به‌سوی کمال و بقا دارد. پیوند میان حرکت و تربیت، از سنخ ابتنای تشریع و اعتبار بر تکوین، و تعمیق تربیت با محوریت گوهر وجود متناظر با حرکت است. رهاورد ارتباط میان این دو، مولفه‌ها و اصولی همچون تحول و تکامل، تدریج و تداوم، نظام‌مندی و تناسب خواهد بود. این الگوی تربیت، واجد عناصری همچون پویایی، پیوستگی، امتداد و عمق است که نتیجة حرکت و فعالیت مربی و متربی در یک رابطة تعاملی است. براین‌اساس، تربیت حرکتی تراکمی است که دارای حقیقتی رشددهنده در همة ابعاد وجودی انسان از بعد جسمانی تا روحانی است.