جایگاه عقلانیت و معنویت در برنامه‌ درسی

این پژوهش، که با روش تحلیلی و استنتاجی، و با هدف بررسی عقلانیت و معنویت در برنامه‌ ‌درسی با نگرش به‌ فلسفه‌ اسلامی انجام شد، بر این فرض اساسی مبتنی است که جهت‌گیری‌های هنجاری برنامه‌‌ درسی، بر مبانی فلسفی استوارند. یافته‌ها حاکی از آن است که جهت‌گیری‌های عقلانی و معنوی برنامه‌ ‌درسی، به‌ترتیب، بیشتر از مبانی فلسفی عمل‌گرایی و انسان‌‌‌گرایی سرچشمه می‌گیرند. برخلاف این جهت‌گیری‌ها که در آن‌ها ارتباط روشنی بین عقلانیت و معنویت، و به‌ویژه معنویت دینی وجود ندارد، در جهت‌گیری عقلانیت معنوی برنامه‌ درسی برگرفته از فلسفه اسلامی، عقلانیت و معنویت به‌هم مرتبط‌اند. عقلانیت مراتبی دارد که از پایین‌ترین مرتبه، یعنی عقلانیت ابزاری تا دستیابی به ‌عقل فعال و درک پروردگار متعال امتداد می‌یابد. برقراری ارتباط بین پایین‌ترین تا بالاترین مرتبه‌ عقلانیت در برنامه‌‌ درسی، هدف غایی در برنامه‌ ‌درسی را الهی می‌کند و اهداف واسطی را نیز معنوی می‌سازد. همچنین، جهت‌گیری عقلانیت معنوی، جامعیت و یکپارچگی را برای محتوای برنامه‌ ‌درسی رقم می‌زند و در جهت نیل به‌کمال و سعادت واقعی، فضای آکنده از شوق و انگیزه‌‌ در فراگیران ایجاد می‌کند.