exergy شاخصی جدید در سنجش عملکرد تحقیقاتی: مروری بر متون

زمینه و هدف: استفاده از شاخص­های ترمودینامیکی در مطالعات علم­سنجی با هدف بررسی عملکرد تحقیقاتی، چند سالی است که در مراکز خارج از کشور و در بین صاحب نظران این حرفه مطرح شده ­است. یکی از این شاخص‌ها اکسرژی است. بنابراین، هدف از این مطالعه معرفی و مروری بر تاریخچه، تعاریف، کاربرد و اهمیت شاخص مورد نظر می‌باشد. روش بررسی: در این مطالعه به کمک منابع کتابخانه­ای و جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی و بررسی انواع مقالات، منابع مرتبط با شاخص‌های ترمودینامیکی شناسایی گردید. در طی این بررسی تعداد سی مقاله انگلیسی بازیابی شد که 24 مورد آن به زبان انگلیسی و مرتبط با موضوع مطالعه بودند. در میان منابع فارسی مقاله­ای یافت نشد که ارتباط موضوعی دقیق با مفهوم مورد نظر داشته باشد، لیکن تنها در دو مقاله به زبان فارسی امکان استفاده از برخی قسمتها مشاهده که به آنها ارجاع داده شد. در مجموع 26 مقاله بازیابی و مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌ها: بررسی متون نشان داد که اکسرژی، شاخصی ترمودینامیکی است که نشاندهنده حداکثر کار مفیدی می­باشد که یک سیستم بمنظور ایجاد تعادل انجام می­دهد. این شاخص در ارزیابی کتاب شناختی و استنادات در هر مقاله معادل با سرعت یا کیفیت و هم چنین در ارزیابی عملکرد تحقیقاتی در رتبه­بندی موسسات تحقیقاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نتیجه‌گیری: با توجه به نقش اکسرژی در ارزیابی عملکرد تحقیقاتی افراد و سازمان­ها و برتری آن نسبت به شاخص h ، به دلیل در نظر گرفتن تمامی مقالات و تمامی استنادات، این شاخص می­تواند نمود جدیدی از رتبه­بندی­ها را ارائه دهد.