عوامل موثر بر توسعه‌ی آموزش پاسخگو و مبتنی بر جامعه از دیدگاه مسئولان توسعه آموزش دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران

زمینه و هدف: پاسخگویی اجتماعی عبارت است از شناسایی مشکلات و نیازهای جامعه، اقدام برای رفع آن‌ها و ارزشیابی تاثیر این برنامه‌ها. دانشگاه‌های علوم پزشکی با توجه به نقش حیاتی خود در تامین سلامت جامعه، از مهم‌ترین سازمان‌هایی هستند که باید پاسخگویی اجتماعی را محقق سازند و آموزش، پژوهش و خدمات خود را برای پاسخ به نیازهای جامعه هدایت کنند. به نظر می‌رسد که علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته، پاسخگویی اجتماعی در عمل و به طور کامل محقق نشده است. هدف از این مطالعه تبیین عوامل موثر بر توسعه‌ی پاسخگویی اجتماعی با استفاده از نظرات مسئولان توسعه آموزش کشور بود. روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه‌ی کیفی است که توسط مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 2022 انجام شده است. شرکت‌کنندگان 68 نفر از مدیران مراکز مطالعات و توسعه آموزش و 332 نفر از مدیران دفاتر توسعه آموزش دانشکده‌ها و بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه‌های کشور در قالب 8 گروه متمرکز بودند. نتایج با استفاده از تحلیل محتوای کیفی متعارف استخراج شد.یافته‌ها: در مرحله اول 541 کد استخراج شد که بعد از مشابهت‌یابی و ادغام آن‌ها 86 کد نهایی به دست آمد. مجموعه این کدها در 18 زیرحیطه و 6 حیطه «برنامه درسی» شامل بازنگری کوریکولوم‌ها، رویکردها، واحدها و تم‌های طولی و رشته‌های جدید، «آموزش در عرصه‌های اجتماعی» شامل عرصه‌های آموزشی و بسترسازی، «دانشجویان» شامل دانشجو به عنوان معلم، آموزش به دانشجو و دانش‌آموختگان، «استادان» شامل استفاده از خدمات استادان، ایجاد انگیزه و جبران خدمت و مدیریت هیات علمی، «ارزشیابی» شامل ارزیابی دانشجو و ارزشیابی برنامه و «مدیریت» شامل رهبری و مدیریت کلان، ساختار، ارتباطات بین‌بخشی و پژوهش طبقه‌بندی شدند. نتیجه‌گیری: در این مطالعه، مجموعه اقدامات و عواملی که می‌تواند موجب پاسخگویی اجتماعی در دانشگاه‌های علوم پزشکی شود، شناسایی و معرفی شده‌اند. این عوامل که منطبق با زمینه‌ی خاص آموزش علوم پزشکی کشور تبیین شده، می‌تواند برای مدیران ارشد در نظام آموزش پزشکی کشور مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان چارچوبی برای تدوین برنامه‌های بلندمدت و کوتاه مدت ایشان عمل کند.

factors affecting social accountability and community based medical education in medical universities: iran’s educational development authorities view point

background and aim: social accountability is defined as identifying social problems and needs, planning for resolving them and evaluating the effect of the plans. considering the vital role in providing public health, the universities of medical sciences are the most important ones for fulfilling this mission and directing their education, research and service activities toward addressing health concerns of the community. despite of these attempts, social accountability has not realized completely and satisfying yet. the aim of this study was exploring factors affecting social accountability and community-based medical education in universities of medical sciences from iran’s educational development authorities’ view point.materials and methods: this was a qualitative study performed by education development center of the ministry of health and medical education in november 2022. participants were 68 managers of education development centers and 323 managers of education development offices of schools and hospitals of universities of medical sciences in iran. participants were assigned to 8 focus groups. conventional content analysis was used to extract the categories and subcategories.results: at the first step 541 codes were extracted which were integrated in to 86 ones after defining similarities. these codes then were categorized into 18 sub-categories and 6 categories, namely “curriculum” including: curriculum revision, approaches, credits and longitudinal themes and new disciplines, “community-based education” including: educational fields and creating the foundation, “students” including: students as teacher, educating students and graduates, “faculty members” including: faculty members’ services, motivation and compensation and administration, “evaluation” including: student assessment and program evaluation, and “management” including: management and leadership, organizations, interdepartmental communication and research.conclusion: in this study a comprehensive collection of factors affecting sa in universities of medical sciences were identified and categorized. these factors that are compatible with medical education context in iran can be used by top managers and educational administrators as a framework for short and long-term planning.