بررسی وضعیت سامانه‌های مدیریت اطلاعات پژوهشی در ایران: تولید یک ابزار اعتبارسنجی

زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزه‌ی مدیریت اطلاعات پژوهشی، استفاده از نرم‌افزارهای معتبر و باکیفیت جهت مدیریت منابع پژوهشی در حوزه‌ی سلامت است. این مطالعه با هدف تولید ابزار اعتبارسنجی سامانه‌های مدیریت اطلاعات پژوهشی در کشور ایران انجام گردیده است. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی است که در دو مرحله انجام گردید. در مرحله‌ی اول یک ابزار اعتبارسنجی سامانه‌های مدیریت اطلاعات پژوهشی(پژوهان- پژوهشیار- ژیرو- یکتاوب- کایپر) طراحی گردید. در مرحله‌ی بعد به‌منظور اطمینان از روایی یا اعتبار ابزار تولید شده، به یک بررسی خودارزیابی از کاربران و دست‌اندرکاران سامانه‌های مدیریت اطلاعات پژوهشی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اقدام شد. لذا این ابزار در اختیار 104 پژوهشگر از کل کشور قرار گرفت. داده‌های گردآوری شده با استفاده از نرم‌افزار excel و spss تحلیل گردید. یافته‌ها: ابزار اعتبارسنجی سامانه‌های مدیریت اطلاعات پژوهشی شامل 82 شاخص در 4 مولفه: طراحی و معماری نرم افزار(17 شاخص)، قابلیت استفاده و محیط کاربری(16 شاخص)، کاربری حرفه‌ای(36 شاخص) و مدیریتی(13 شاخص) طراحی گردید. بر اساس نتایج خوداظهاری کاربران، این ابزار دارای 57 ویژگی الزامی، 26 ترجیحی و 4 ویژگی اختیاری تعریف شده است. همچنین نتایج حاصل از اعتبارسنجی انجام شده نشان داد که بیشترین رتبه در حیطه‌ی معماری، کاربری حرفه‌ای و مدیریت نرم‌افزار مربوط به سامانه‌ی کایپر و در حیطه‌ی قابلیت استفاده و محیط کاربری مربوط به سامانه‌ی پژوهان است. در خوداظهاری انجام شده توسط کاربران  به تفکیک سامانه ژیرو 12 مورد، سامانه کایپر 11 مورد، سامانه پژوهان 11 مورد و سامانه پژوهشیار 7 مورد و سامانه یکتاوب 5 موردتایید بالای 75 درصد را دریافت کرده‌اند. نتیجه‌گیری: ابزار اعتبارسنجی معرفی‌شده می‌تواند در ارزیابی سامانه‌های کنونی مدیریت اطلاعات پژوهشی و انتخاب سامانه‌های جدید برای به‌کارگیری در حوزه پژوهش استفاده گردد. علاوه بر این می‌تواند در بهبود وضعیت موجود سامانه‌ها و خرید سامانه جدید توسط دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کاربرد داشته باشد.

a study of research information management systems in iran: the production of validation tools

background and aim: one of the most important challenges in the field of research information management is the use of reliable and qualified software to manage research resources in health domain. this study aimed to develop a validation tools for research information management systems in iran to utilize by universities in the process of using existing research information management systems.materials and methods: this was a descriptive study conducted in two stages. in the first stage, a validation tool for research information management systems (pajoohan, pajooheshyar, jiro, yektaweb, kuiper) was designed, and in the next stage, in order to ensure the validity of the produced tool, a self-assessment survey was conducted by users of research information management systems in medical sciences universities. therefore, this tool was completed by 104 researchers from all over the country. the collected data were analyzed by excel and spss software.results: the developed validation tool of research information management systems included four components and 82 indicators: software design and architecture (17 indicators), usability and user environment (16 indicators), professional use (36 indicators) and management (13 indicators). based on the self-declared results of the users, this tool has 57 mandatory features, 26 preferred and 4 optional features. the results of the validation of research information management systems based on this tool showed that the highest rank in the component of architecture, professional use and software management was related to the kuiper system, and in the component of usability and user environment was related to the pajoohan system. in the self-declaration done by the users ,12 cases of jiro system ,11 cases of kuiper system ,11 cases of pajoohan system ,7 cases of pajooheshyar, and 5 cases of yektaweb system have received confirmation above 75%.conclusions: the validation tool which developed by this study can be used in the evaluation of current research information management systems and the selection of new systems for use in the research field. in addition, it can be used to improve current systems and purchase new systems by academic universities and research centers.