بازکاوی تاثیر حدیث و باورهای کلامی بر تولید گزاره‌ های تاریخ ‌انگارانه و رهیافتی به تشخیص آن

اطلاعات و گزاره‌های اصیل تاریخی مهم‌ترین رکن تحلیل تاریخ را تشکیل می‌دهند. بااین‌همه، گاه اطلاعاتی که پایۀ تحلیل پژوهشگر تاریخ قرار می‌گیرد، گزاره‌های تاریخ‌نما و به‌عبارتی، تاریخ‌انگارانه هستند که در بسیاری مواقع، تحلیلگر آن‌ها را گزاره‌های اصیل تاریخی تلقی کرده و درنتیجه، تحلیل او از واقعیت فاصله گرفته است. نوشتار حاضر تلاش می‌کند به دو پرسش در این ‌باره پاسخ دهد: 1) مهم‌ترین عامل در تولید گزاره‌های تاریخ‌انگارانه (تاریخ‌نما) چیست؟ 2) چه راهکاری برای تفکیک گزاره‌های تاریخی از گزاره‌های تاریخ‌انگارانه وجود دارد؟ با بررسی به‌عمل‌آمده، روشن شد مهم‌ترین عامل در تولید گزاره‌های تاریخ‌انگارانه، حدیث و باورهای کلامی است. همچنین اینکه توجه به ویژگی گزاره‌های تاریخ‌انگارانه و تتبع و جست‌وجو در منابع تاریخی و ارزیابی خاستگاه باورهای کلامی، کمک زیادی به تفکیک گزاره‌های تاریخی اصیل از گزاره‌های تاریخ‌انگارانه می‌کند. روش نگارنده در تفکیک گزاره‌های تاریخ‌انگارانه از گزاره‌های تاریخی، استقرایی است؛ به این معنا که ویژگی گزاره‌های تاریخ‌انگارانه از طریق دقت و تامل در ماهیت «باورهای کلامی» و «مآخذ تاریخی» و مقایسۀ آن‌ها با «منابع تاریخی» تبیین شده است. همچنین در توضیح هر یک از گزاره‌های تاریخ‌انگارنه، به نشانۀ تاریخ‌انگارانه بودن آن‌ها اشاره شده است.

A survey on Hadith and Kalam influence in pseudohistorical propositions and on the approach to their detection

Historical authentic information and statements constitute the most important part of the historical analysis. Nevertheless, sometimes the basic information of a historical research is the pseudohistorical propositions which historians take them as authentic historical propositions, and as a result, the historical analysis become distorted. This study tries to answer two main questions: 1 What is the most important factor in positing pseudohistorical propositions? 2 What is the proper approach to distinguish historical propositions from pseudohistorical ones?The study offers that Hadith and Kalam are the main sources of pseudohistorical propositions. By the way, to distinguish historical propositions from pseudohistorical ones, one needs to evaluate historical sources carefully and to assess the origin of beliefs in Kalam properly. My approach in this detection is inductive, that is, the characteristics of pseudohistorical proposition, mentioned in each case, is detectable by investigate their original sources in history and theology.