تبیین رابطه فضاهای بینابین با خوانایی محیط در مساجد جامع دوران سلجوقی به روش نحو فضا

مساجد جامع، همواره مهم‌ترین فضاهای آئینی-اجتماعی در جهان اسلام بودند. احیا و بهره‌برداری از این فضاها بدون شناخت این میراث فرهنگی و توجه به دوره‌های تاریخی و زمانی آن‌ها میسر نمی‌شود. ساختار و پیکره‌بندی فضایی مساجد ایرانی در زمان سلجوقیان شکل گرفته ‌است و فضاهای بینابین، اجزای اصلی این قالب هستند. با توجه به اینکه کیفیت خوانایی در مساجد جامع بر پیوند عاطفی میان انسان و کالبد معماری اثر گذاشته و بر کیفیت حضورپذیری و تجمع‌پذیری این فضاها می‌افزاید، لزوم شناخت ارتباط این فضاها و خوانایی مساجد جامع دوران سلجوقی ضروری به‌نظر می‌رسد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چه رابطه‌ای میان مولفه‌های پیکره‌بندی فضاهای بینابین و کیفیت خوانایی در مساجد جامع سلجوقی وجود دارد؟ پژوهش حاضر جزو مطالعات تاریخی-تفسیری و از نوع ترکیبی (کمی و کیفی) و به‌روش استدلال استنتاجی است. نتایج تحقیق نشان داد که فضاهای بینابین اعم از حیاط مرکزی، ایوان و ورودی با سامان‌بخشی و توزیع متوازن سایر فضاها حول مرکز ثقل مسجد بر افزایش خوانایی مساجد جامع سلجوقی اثر می‌گذارند.