تحلیل صوری عناصر اصلی جامه‌ حضرت علی(ع) در نگاره‌های نسخه‌ خاوران‌نامه مکتب ترکمانی (محفوظ در کاخ گلستان)

در بسیاری از نسخه‌های مصور تاریخی، برای نمایش شخصیت ها در شمایل نگاری، وجه ثابتی به تصویر در آمده است تا شناخت ایشان برای بیننده تسهیل گردد. هدف این مقاله، واکاوی الگوی تصویری پوشش حضرت علی(ع) در نگاره های خاوران نامۀ ترکمانی از منظر ساختار صوری است. طرح، نقش، فرم و رنگ عناصر پوشش حضرت علی(ع) در نگاره های نسخۀ خاوران نامه چگونه تحلیل می شود؟ نتیجۀ مطالعۀ اسنادی به شیوۀ تطبیقی تاریخی و با نمونه گیری 9 نگاره به صورت هدفمند حاکی است که در نگاره های این نسخه، امیرالمومنین علی(ع) با پوشش عمامه، قبا و عبا تصویر شده و رنگ یا شیوۀ تزئینی یا بر عکس ساده نمایی برای تمایز ایشان از دیگر افراد به کار نرفته است: پوشش امام علی(ع) در تمام موقعیت ها، ترکیب سه قطعه ای متداول دارد. بنابر این، همانندی ایشان با دیگر افراد در تصاویر به قرین مفهومی وجه، نشانه ای دارد و موضوع همگونی کسوت حضرت علی(ع) را با مردم جامعه در زمان زیست در ذهن تداعی می‌ کند.

Formal Analysis of the Main Elements of Imam Ali’s (PBUH) Clothing in Paintings of Khāvarān Nāmih’s manuscript

Many historical illustrated manuscripts have used a fixed aspect of iconography for prominent characters to facilitate their recognition. This study aimed to analyze the pictorial pattern of Imam Ali’s (PBUH) clothing, the design, form, and color in the paintings of the Khāvarān Nāmih’s Manuscript, a sample of Turkoman school preserved in Golestan Palace. The results showed that the clothes of Imam Ali (PBUH) in the paintings consisted of a turban, cloak, and robe, which was the customary clothing style of his time, the conventional threepiece clothing. Moreover, depicting Imam Ali (PBUH) in the same clothes as other characters in the picture reflects his lifestyle as a normal person in society.