نقش و جایگاه علماء در دورۀ فترت افغان و پادشاهی افشاریه (1135ق1163ق)

در عصر آشوب‌های سیاسی پس از سقوط حکومت صفویه، به سبب ضدیت افغان‌ها و نادرشاه افشار با نقش آفرینی موثر علماء، بسیاری از آنان به قتل‌ آمدند یا به سرزمین‌های دیگر تبعید شدند، ولی آنان همچنان پیوندهای آموزشی و اجتماعی خود را حفظ کردند. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: علماء در دورۀ فترت افغان و پادشاهی افشاریه چه نقش و جایگاهی داشتند؟ چنین به نظر می‌رسد که آشوب‌های جامعۀ ایران تاثیر دوگانه‌ای بر قشر علماء داشت: از یکسو به ضعف وجهۀ آموزشی و بنیۀ مالی آنان انجامید و از سوی دیگر به سبب مشارکت علماء در مذاکرات سیاسی مذهبی، موجب نقش‌آفرینی فعال ایشان گردید. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و داده‌های کتابخانه‌ای از منابع دست‌اول تاریخی پس از توصیف و طبقه‌بندی جنبه‌های گوناگون وضعیت اجتماعی علماء، این ویژگی‌ها و تاثیرات مختلف آن بررسی می‌شود.

The Role and Status of Scholars During the Afghan Interregnum and the Afsharid Kingdom (17221750 Ad)

In the era of political unrest following the collapse of the Safavid government due to the opposition of Afghans and king Nadir to the infective role of prominent scholars, many of them were massacred or deported to neighboring countries but their educational and social links remained. The present study seeks to answer this question: What were the role and position of scholars in the afghan period and the Afsharid kingdom? It seems that the chaos of Iranian society had a dual effect on the scholar's class. On the one hand, it led to the weakness of their educational reputation and financial power, and on the other hand, it improved their active role as the participants in politicalreligious negotiations. The present study, adopting a historical method, profiting data collections in libraries, describes and categorizes the aspects of the social status of scholars, analyzes and interprets these features and their effects.