نقش منصب وکیل الدوله در حکومت‌های افشاریه و زندیه

مقام وکالت در ساختار حکومتی و اجتماعی ایران عصر صفوی جایگاه خاصی داشت. با فروپاشی حکومت صفویه، مدعیان مختلف سلطنت، مقام منسوخ‌شدۀ وکالت دولت را احیا کردند و این مقام به‌تدریج با کسب اختیارات گسترده در سایر مشاغل دیوانی، حکومتی و نظامی رواج یافت. در پژوهش کنونی به این سوال پاسخ داده می‌شود که کدام مناسبات سیاسی نظامی در دوره‌های افشاریه و زندیه، موجب افزایش نقش‌ منصب وکیل‌الدوله شد؟ در این پژوهش، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و طبقه‌بندی تحولات سیاسی نظامی حکومت‌های افشاریه و زندیه، این ویژگی‌ها و آثار آن بر منصب وکیل الدوله را تحلیل و بررسی می‌کنیم. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مقام وکالت دولت نقش مهمی در تضعیف فرمانروایی شاهزادگان و همچنین نظام دیوان‌سالاری صفویه داشت و در مقابل، به اقتدار روزافزون مدعیان مختلف سلطنت یاری رسانید.

The Role of the Vakil alDawlah Position in the Afshariyeh and Zandieh Dynasty

The Position of attorney in the social and governmental structure of Iran during the Safavid era had a special place. With the collapse of the Safavid government, the abolished Official of vakil aldawlah was restored by various monarchist claims and gradually gained authority in other civilian, governmental and military occupations. The question of the current research, is: which politicalmilitary relations in the Afshariyeh and Zandieh periods led to increasing the role of the office of Wakil alDawlah? Using the method of historical research and classification of politicalmilitary changes of Afshariyeh and Zandieh periods, the present study analyzes and interprets the features and their effects on the development of the office of Wakil alDawlah. The findings of the research show that the office of the vakil aldawlah played an important role in weakness of the prince’s rule as well as the Safavid bureaucracy, but help the growing authority of various claimants of the monarchy.