ارائه الگوی ارتباط بین عوامل موثر در ساخت و برپایی بیمارستان‌های صحرایی با رویکرد پدافند غیرعامل

از بارزترین جنبه‌های موفق مدیریت و برنامه‌ریزی در دوران جنگ تحمیلی، مدیریت امداد به مجروحان در قالب برپایی بیمارستان‌های صحرایی نظامی با رویکردهای پدافند غیرعامل بود. به‌طوری‌که اقدام یادشده از ایجاد یک چادر و یا یک چارچوب مسقف برای امدادرسانی در اوایل جنگ، به ساخت بیمارستان‌های صحرایی با لحاظ الزامات پدافند غیرعامل (بیمارستان‌های صحرایی ضدّ انفجار با استفاده از سازه‌های بتنی استتار شده در عمق زمین) توسعه یافت. در نتیجه این اقدام متوسط مدت زمان اعزام مجروحین جنگی دوران دفاع مقدس در برخی از جبهه‌های نبرد حق علیه باطل به مراکز درمانی در اواخر دوران جنگ تحمیلی و با رعایت الزامات پدافند غیرعامل به کمتر از یک ساعت کاهش یافت. عوامل مختلفی در ساخت و برپایی بیمارستان صحرایی موثر است که می تواند ضمن رعایت الزامات پدافند غیرعامل، منجر به بهبود عملکرد بیمارستان و کاهش ریسک های ساخت و برپایی آن شود. شناسایی این عوامل در قالب الگویی علمی در دوران بروز بحران‌های غیرنظامی (نظیر بحران ناشی از اپیدمی کووید-19) در ساخت و برپایی بیمارستان صحرایی غیرنظامی با رویکرد پدافند غیرعامل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی ارتباط بین این عوامل به‌منظور تسهیل مدیریت و ارائه خدمات به مجروحان در دوران جنگ و بحران های احتمالی با رویکرد پدافند غیرعامل انجام گرفت. در همین راستا در پژوهش حاضر، یک فرضیه اصلی و نه فرضیه فرعی طراحی و آزمون گردید. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- همبستگی است که در آن از معادلات ساختاری اکتشافی استفاده شد. جامعه آماری شامل خبرگان علمی- نظامی هستند که 17 نفر از آنان به روش نمونه‌گیری هدف‌مند و روش دلفی و تا رسیدن به مرحله اشباع نظری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، روش‌ مصاحبه ساختاریافته و پرسش‌نامه محقق‌ساخته مشتمل بر شش بُعد، 11 عامل و 66 سنجه است. برای آزمون فرضیه‌ها از تحلیل عاملی تاییدی و نرم‌افزار pls استفاده شد. نتایج معیار های الگوی اندازه گیری (معیار های قابلیت اطمینان سنجه، پایایی الگوی اندازه‌گیری و واگرایی-همگراییِ سازه های الگو) و نیز معیارهای الگوی ساختاری (معیارهای ضریب تعیین و تناسب پیش بینی الگو) حاکی از برازش مطلوب الگوی پیشنهادی دارد. همچنین بر اساس نتایج t-value، فرضیه اصلی و همه فرضیه‌های فرعی تایید شدند. نتایج حاکی از تاثیر مستقیم بُعد «کیفیت مدیریت و فرماندهی بیمارستان صحرایی» بر ابعاد «تامین منابع مالی برای فراهم‌آوری تجهیزات تخصصی شناسایی و درمانی»، «فراهم‌آوری زیرساخت‌های عمومی و تخصصی» و نیز «فراهم‌آوری منابع انسانی» است. البته  بُعد «کیفیت مدیریت و فرماندهی بیمارستان صحرایی» بر ابعاد «کیفیت امور درمانی» و «کیفیت آماد و پشتیبانی» بیشترین تاثیر را دارد. همچنین نتایج نشان داد علاوه بر اینکه بُعد «کیفیت مدیریت و فرماندهی بیمارستان صحرایی» به‌طور مستقیم، مثبت و معناداری بر ابعاد «فراهم‌آوری زیرساخت‌های عمومی و تخصصی» و نیز «فراهم‌آوری منابع انسانی بیمارستان» تاثیر می‌گذارد؛ بُعد «تامین منابع مالی برای فراهم‌آوری تجهیزات تخصصی شناسایی و درمانی»، نیز نقش میانجی‌گری کامل در این دو رابطه ایفا می‌کند.

presenting a model to identify the relationship between effective factors in the construction and establishment of field hospitals with a passive defense approach

one of the most obvious aspects of successful management and planning during the imposed war was the management of aid to the wounded in the form of establishing military field hospitals with passive defense approaches. so that the aforementioned action was developed from creating a tent or a roofed frame for relief at the beginning of the war to the construction of field hospitals in terms of passive defense requirements. in this way, the average duration of sending war wounded during the holy defense period in some fronts of the battle of right against falsehood to medical centers was reduced to less than one hour at the end of the imposed war, and by complying with the requirements of passive defense. various factors are effective in the construction and establishment of a field hospital, which can lead to the improvement of the hospital’s performance and reduce the risks of its construction and establishment while meeting the requirements of passive defense. identifying these factors in the form of a scientific model during the occurrence of civilian crises in the construction and establishment of a civilian field hospital with a passive defense approach is also of great importance. the current research was conducted to identify the relationship between these factors to facilitate the management and provision of services to the wounded during the war and possible crises with the approach of passive defense. for this purpose, a main hypothesis and nine sub-hypotheses were designed and tested. this research is applied in terms of purpose and descriptive correlation in terms of method, in which exploratory structural equations were used. the statistical population includes military-scientific experts, 17 of whom were selected by purposeful sampling and the delphi method until theoretical saturation was reached. the data collection tool is a structured interview method and a researcher-made questionnaire consisting of six dimensions, 11 factors, and 66 measures. confirmatory factor analysis and pls software were used to test the hypotheses. the results of the measurement model criteria (measurement reliability criteria, measurement model reliability, and divergence convergence of the model constructs) as well as the structural model criteria (determination coefficient criteria and model prediction suitability) indicate the optimal fit of the proposed model. also, based on the t-value results, the main hypothesis and all sub-hypotheses were confirmed. the results indicate the direct effect of the quality of management and command of the field hospital dimension on the dimensions of providing financial resources for providing specialized identification and treatment equipment, providing general and specialized infrastructure of the field hospital as well as providing human resources of the field hospital. of course, the field hospital management and command quality dimension has the greatest impact on the field hospital treatment quality and field hospital readiness and support quality dimensions. also, the results showed that in addition to the dimension of field hospital management and command quality directly, positively, and significantly affects the dimensions of providing general and specialized field hospital infrastructure as well as providing field hospital human resources; the dimension of providing financial resources for the provision of specialized identification and treatment equipment also plays a full mediating role in these two relationships.