خوشه بندی اماکن پُر ازدحام شهری از منظر پدافند غیرعامل

اگرچه در سال های اخیر، موضوع پدافند غیرعامل به یکی از مباحث کلیدی در حوزه امنیت کشور تبدیل شده اما تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله زیادی باقی مانده است. شهرها و بالاخص اماکن پرازدحام در آن ها از محیط هایی هستند که به‌واسطه خیل عظیم جمعیت با تراکم بالا، همواره با تهدیدات متنوعی مواجه هستند. در حقیقت، دسترسی آزاد به اماکن پرازدحام، پتانسیل آسیب پذیری آن ها را نسبت به مراکز نظامی و سیاسی به‌شدت افزایش می دهد؛ بنابراین اگر حمله نظامی به‌عنوان مهم‌ترین تهدید مراکز نظامی و سیاسی تلقی می شود، برای اماکن پرازدحام شهری، تهدیدات می‌تواند حمله نظامی، بمب گذاری، حمله انتحاری، حمله با خودرو، گروگان گیری، حمله سایبری و... باشد. از همین رو، پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و روش دلفی سعی در شناسایی تهدیدات و سپس خوشه بندی انواع اماکن پرازدحام شهری دارد؛ لذا 23 نوع مکان پرازدحام در شهرها مشخص و میزان تاثیرپذیری آن ها از انواع تهدیدات بر مبنای دریافت نظر گروه کارشناسی (25 کارشناس) مشخص شده است. در ادامه، داده ها بر اساس مدل های تحلیل ناپارامتریک و آزمون ضریب کندال در محیط نرم افزار spss اعتبارسنجی شده و با روش خوشه بندی سلسله مراتبی مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد درصورتی‌که انواع مکان های پرازدحام بر مبنای بیشترین مشابهت از نظر تهدیدات، خوشه بندی شوند، «ایستگاه راه آهن» و «فرودگاه» در یک خوشه با بالاترین آسیب پذیری قرار می گیرند. همچنین «ایستگاه مترو»، «پایانه مسافربری»، «حرم امامان/ امامزاده ها»، «مصلی نماز جمعه» و «مسجد و حسینیه» در یک خوشه با آسیب پذیری نسبتاً زیاد قرار می گیرند. در خوشه سوم نیز «مسیرهای عزاداری و راهپیمایی»، «سالن اجتماعات»، «پاساژ/ فروشگاه بزرگ»، «استادیوم ورزشی» و «سینما و تئاتر» قرار می گیرند که با آسیب پذیری متوسطی همراه هستند.

clustering of crowded urban places from the perspective of passive defence

although in recent years, the issue of passive defense has become one of the key issues in the field of national security, but there is still a long way to go to reach the desired situation. cities, and especially crowded places, are one of the environments that are always faced with a variety of threats due to the large population with high density. in fact, open access to crowded places greatly increases their potential vulnerability to military and political centers. although the military attack is considered as the most important threat to military and political centers, threats to crowded places are military attacks, bombings, suicide attacks, car attacks, hostage-taking, strikes and internal insurgency, cyber-attacks and etc. therefore, the present study tries to analyze the vulnerability of various crowded places in a descriptive-analytical method based on documentary studies and delphi method. in this regard, 23 types of crowded places in cities have been identified and the extent of their impact from various threats has been determined based on receiving the opinion of an expert group (25 experts). the data is validated based on nonparametric analysis models and kendall coefficient test in spss software and analyzed by the hierarchical clustering method. the findings show that if crowded places are clustered based on the most similarity in terms of threats, the railway station and airport fall into one cluster with the highest vulnerability. also, metro station, passenger terminal, shrine of imams / imamzadehs, jameh mosque and mosque and hosseiniyah are located in a cluster with relatively high vulnerability. in the third cluster exists mourning and marching paths, assembly hall, passage / department store, sports stadium and cinema and theater which are associated with moderate vulnerability.