مکان‌گزینی مراکز دفاعی از منظر پدافند غیرعامل در مناطق شمال غرب کشور با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی gis

سرزمین ایران به دلیل موقعیت سیاسی و جغرافیایی خاص خود، در طول تاریخ همواره شاهد بلایای طبیعی و غیرطبیعی بسیاری بوده است. ازاین‌رو جایگاه نظری و عملی پدافند غیرعامل در مواجهه با بحران‌ها در این گستره بسیار اهمیت دارد. منطقه مورد مطالعه در پژوهش حاضر در محدوده چهار استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، زنجان و اردبیل هست مساحت کل محدوده مورد مطالعه بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال 1386 چیزی در حدود 2km 88/ 128216 است که این مساحت حدود % 7.74 از مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد. مکان‌یابی مراکز نظامی درصورتی‌که بر اساس مطالعات مکان‌یابی و آمایش دفاعی انجام گیرد می‌تواند به‌صورت طبیعی نقش به‌سزای در پدافند غیرعامل ایفا نماید. این پژوهش کاربردی و با روش‌های توصیفی تحلیلی و پیمایشی است. در این تحقیق، به‌منظور ارزیابی عوامل موثر بر مکان گزینی مراکز نظامی از منظر پدافند غیرعامل از معیارهای اقلیمی شامل (تعداد روزهای یخبندان، بارانی، برفی، طوفانی و گردوغبار، تعداد روزهای با حداقل دید کمتر از m 2000 و سرعت باد) ژئومورفولوژی زمین‌شناسی (شیب، جهت شیب، ارتفاع، سنگ‌شناسی) دسترسی به مراکز انسان‌ساخت (فاصله از نقاط شهری، فاصله از سدهای مخزنی) زیرساختی شامل (فاصله از راه های ارتباطی، فاصله از فرودگاه‌ها، فاصله از دالان‌های هوایی) و هیدرولوژیکی (فاصله از آبراهه) استفاده‌شده است. در ادامه و با استفاده از روش تحلیلی ahp به هریک از پارامترهای موردمطالعه با توجه به اهمیت آن‌ها در دفاع غیرعامل وزن عددی داده شد برای محاسبه‌ی وزن شاخص‌ها و دخالت اهمیت ضریب هر یک از معیارها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و نرم‌افزار expert choice استفاده شد و درنهایت با نمونه‌سازی آن‌ها در محیط gis و همچنین با بهره‌گیری از روش همپوشانی، کلیه لایه‌های موثر در دفاع غیرعامل تلفیق شدند درنهایت نتایج حاصله نشان داد که پهنه‌های بسیار محدود و پراکنده‌ای از منطقه موردمطالعه شرایط کاملاً مناسبی برای ایجاد مراکز نظامی و غیرنظامی از بعد پدافند غیرعامل رادارند.

Placement of Defense Centers from the Perspective of Passive Defense in the Country’s Northwestern Regions the Using Geographical Information System (GIS)

Due to its special political standing and geographical location, the land of Iran has always witnessed many natural and unnatural disasters throughout history. Therefore, the theoretical and practical position of passive defense in the face of crises is very important in this region. The location of military centers can play a significant role in passive defense naturally if it is done based on location studies and land management principles. This study is a practical research with descriptiveanalytical and survey methods. In this study, in order to evaluate the factors affecting the location of military centers from the perspective of passive defense in the northwest region, the following restrictions have been used: climatic parameters (including the frequency of occurrence of frost, rain, snow, storm, dust and fog and also the wind speed), the geomorphologic and geologic parameters (the land slope and the land inclination direction , height and lithology), the parameters of accessibility of manmade centers (the distance from urban points and the distance from reservoir dams), infrastructure parameters (the distance from communication routes, the distance from airports and the distance from air corridors) and hydrological specifications (such as the distance from waterways). Then, using AHP analytical method, each of the studied parameters was given a numerical weight due to their importance in passive defense. To calculate the weight of indicators and the importance of the coefficient of each criterion, the process of hierarchical and software analysis of Expert Choice software was used. Finally, by modeling them in the GIS environment and also by using the overlap method, all effective layers in passive defense were combined. The results showed that very limited and scattered areas of the region under study, have the potential of housing military and civilian centers from the passive defense perspective.