بررسی انتقادی رهیافت عقل‌گرایانه فخر رازی در خداشناسی

راه‌های نیل به خداشناسی به چهار رهیافت کلی عقل‌گرایی، نقل‌گرایی، تجربه‌گرایی و شهودگرایی قابل تقسیم است. فخر رازی از متفکران اشعری است که به رهیافت عقل‌گرایی در خداشناسی اعتقاد دارد و تنها راه معرفت الله را استدلال و برهان می‌داند. بر همین اساس وی معتقد است ‌شناختی که برای ما نسبت به خداوند متعال حاصل می‌شود معرفتی کلی و نامتعین است.رهیافت عقل گرایانه فخررازی از سه جهت قابل نقد است. مهم‌ترین اشکالی که بر چنین رهیافتی وارد است حصر روش‌شناختی و نادیده گرفتن علم حضوری و رهیافت شهودی به عنوان با ارزش‌ترین مسیر برای نیل به معرفت الله است. امتناع از پذیرش سرشت مشترک انسان‌ها و به تبع آن نفی خداشناسی فطری مشکل دیگر رهیافت عقل‌گرایانه فخر رازی است.پذیرش امکان رویت خداوند توسط انسان و ارائه ادله متعدد قرآنی برای اثبات آن از سوی فخر رازی که در واقع موجب معرفتی شخصی می‌گردد از چالش‌های مهم پیش‌روی وی است که موجب تعارض درونی مواضع خداشناسانه اوست.

a critical study of fakhr razi's rationalist approach in theology

the ways to attain theism can be divided into four general approaches: rationalism, narrativeism, empiricism, and intuitionism. fakhr al din al razi is one of the ash'arite thinkers who believes in the rationalist approach in theology and considers reasoning and proof as the only way to know god. accordingly, he believes that the cognition that is obtained for us about god almighty is a general and indeterminate knowledge.fakhr al din al razi's rationalist approach can be criticized from three perspectives. the most important drawbacks of such an approach are the methodological confinement as well as disregard for the knowledge by presence (consciousness) and intuitive approach as the most valuable way to attain the knowledge of god. refusal to accept the common innate nature of human beings and consequently the denial of innate theism is another problem of fakhr al din al razi's rationalist approach.acceptance of the possibility of seeing god by man, and the presentation of various qur'anic evidence to prove it by fakhr al din al razi, which in fact leads to personal knowledge, is one of the important challenges for him that causes an internal conflict in his theological stances.