ماهیت دنیا و مصادیق اعتقادی کلامی در اشعار محمدتقی علی آبادی مازندرانی

محمدتقی علی آبادی مازندرانی ،(متولد 1198 ه .ق علی‌آباد قائم‌شهر، متوفی 1256 ه.ق، تهران).ملقب به «صاحب دیوان» و مشهور به «ملالی»و«آقا» می‌باشد؛صاحب دیوان از شاعران و رجال فاضل دربار فتحعلی‌شاه بوده و منصب منشی‌الممالک وی را نیز دارا بود.او به واسطه‌ی نگارش تاریخ مختصر و مفیدی که در شرح آباء و اجداد و روزگار فتحعلی شاه با نام «ملوک الکلام یا رساله خاقانیه»فراهم نموده است‌و «دیوان اشعار» به شهرت رسید.مازندرانی در غزل،قصیده ومثنوی طبع‌آزمایی نمودو«صاحب»تخلص اوست.صاحب‌دیوان در مضمون‌پروری شاعری اعتدالی است‌که جانب مناعت طبع و ارزش‌های اخلاقی را هیچ گاه فرونگذارده است و در مثنوی، اندیشه‌هایی عرفانی و اعتقادی را عرضه نموده است. ارایه اندیشه در سروده‌های صاحب‌دیوان تا حدودی الگوبرداری از هسته‌های عقاید عرفانی از پیش تعریف شده است؛لیک اندیشه‌هایی نوظهور ولو به شکل رشته‌هایی نامرئی نیز در دیوان او به ویژه در قالب مثنوی‌های او به چشم می‌خورد.از این میان، موضوع دنیا و مصادیق حادث و قدیم، عشق، آفرینش و خلقت دنیا و انسان در اشعار صاحب دیوان مطمح نظر ویژه او قرار می‌گیرد که فراخور این جستار بدان پرداخته شده است.ضمن آن که شیوه‌ی خاص او در بیان اندیشه‌های اعتقادی و کلامی نیز که قدرت هنرمندی ادیبانه‌ی او را به منصّه ظهور گذارده است،کانون نقد دیگر در این موضوع است. این جستار با بهره از منابع کتابخانه‌ای، براساس نقد و تحلیل اشعار پرداخته شده است.