نقش نهاد بروکراتیک آموزش مدرسه‌ایِ عصر رضاشاه در مشروعیت یابی ساختار میدان تئاتر نوین ایران

یکی از مهم‏ترین تاکتیک‏های حکومت رضاشاه، در سامان‏دهی فرهنگی، ایجاد نهاد رسمی و بوروکراتیک راهبری تولیدات هنری و نظارت بر آن بود. این نهاد‏ـ در ادامه راهبرد تکوین جامعۀ نوسازی‏شده بر پایه ناسیونالیسم مدرنیستی مطلقه و اقتدارگرایی مرکزگرایانه‏ـ بر دو رکن ارتش و بوروکراسی استوار بود. میدان تازه‏تاسیس و رو به مشروعیت تئاتر نوین ایران نیز تحت نظارت این نهاد قرار گرفت؛ یکی از نشانه‏های مهم این امر سامان‏دهی آموزش مدرسه‏ای تئاتر برای پرورش هنرمندان در راستای سیاست فرهنگی سازمان پرورش افکار بود. در این مطالعه، ضمن بررسی زمینه‏های شکل‏گیری سیاست فرهنگی عصر یادشده، فرایند ایجاد آموزش مدرسه‏ای تئاتر و چگونگی اکتساب سرمایه تحصیلی برای افزایش سرمایه فرهنگی کنشگران تئاتر بررسی می‏شود. از نتایج این امر می‏توان کوشش حاکمیت برای کنترل نیروهای مرکزگریزی را برشمرد که در دنیای هنر تئاتر گرد می‏آمدند و حاشیۀ مقاومی را در برابر مرکزیت خودکامه شکل می‏دادند. نکته دیگر، پرورش نسل تازه‏ای از کنشگران تئاتری است که، نسبت به پیشروان قدیم میدان تئاتر، حائز منش متفاوتی بودند و تئاتر را به سوی خصلت‏های زیبایی‏شناختی پیش می‏بردند. همچنین، تغییر در میزان و نوع سرمایه فرهنگی موجب پرورش کنشگرانی شد که از کنش عمدتاً سیاسی به کنش عمدتاً زیباشناختی در تولید آثار خود سوق یافتند.