از جشنِ‌‌ عروسی تا مدرسۀ موسیقی: نظام استاد شاگردی و تغییرات در روش‌های انتقال سنّت در هنر شعری‌ موسیقاییِ عاشیقی

امروزه عاشیق‌ها به‌عنوان نوازنده، خواننده، شاعر و، برخی اوقات، راویِ داستان‌های عاشقانه و حماسی در عروسی‌های سنّتیِ ترک‌زبانانِ ایران نقش‌های مهمی برعهده دارند. این کُنشگرانِ آیینی نیازمندِ فراگیریِ مهارت‌هایی برای اجرایِ شعر، موسیقی، داستان‌ها و همچنین مدیریتِ مراسم و مخاطبانِ خود هستند. ما در این مقاله نحوۀ انتقال سنّت در هنر عاشیقی را مطالعه خواهیم کرد. روش تحقیق کیفی است: یعنی داده‌ها در طول کارمیدانی و حضور در میدان با مشاهده و مصاحبه به‌دست آمده‌اند. در اینجا با معرفیِ روش‌های متاخرِ انتقال سنّت، تغییرات ایجاد شده در روش‌های فراگیریِ مهارت‌های لازم برای عاشیق‌شدن را بررسی می‌کنیم. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهند که به‌طور سنّتی یک عاشیق مهارت‌های لازم برای اجرای هنر خود را به‌صورت غیررسمی و در عروسی‌ها فرامی‌گیرد و فرهنگ‌پذیر می‌شود. اما تغییراتِ اخیر در نظامِ انتقال سنّت، یعنی جدا شدنِ فرایندِ یادگیریِ عاشیق از عروسی‌ها، منجر به کنارگذاشته‌شدنِ برخی گونه‌های شعری و موسیقایی، عدمِ آشنایی عاشیق با بستر اجرایی و ناتوانیِ او در برقراریِ ارتباطِ فعال با مخاطبانش شده است. در ضمن، این تغییراتِ منجر به ورودِ ارزش‌های هنریِ جدید به توی‌ها می‌شود؛ ارزش‌هایی که با بیشتر بر بخش‌های موسیقاییِ نظام تاکید دارند، سلیقۀ هنریِ مخاطبان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و با ارزش‌های سنّتیِ حاضر در توی و مخاطبانِ سنّتیِ توی‌ها در تضاد و تنازع است.