جایگاه پله در پیوند با زندگی ساکنین خانه‌های تاریخی دزفول بر اساس مدل مکان کانتر (خانه‌های دوره‌های قاجار و پهلوی)

پله در خانه‌های ایرانی همچون خانه‌های تاریخی دزفول می‌تواند علاوه بر جنبۀ ارتباطی آن، تجربۀ زیستی متفاوتی را برای ساکنین آن رقم زند و در جایگاه مکان ارزیابی گردد. این پژوهش که قصد دارد با استفاده از مدل کانتر جایگاه پله را در خانه‌های تاریخی دزفول ارزیابی نماید، با رویکردی کیفی و با اتکا به روش تئوری داده بنیاد انجام شده است. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق نیمه‌‌ساختاریافته با ساکنین خانه‌ها، برداشت‌های پلانی و مشاهدات میدانی، حاصل و با کدگذاری تجزیه و تحلیل شدند. 26 نمونه از خانه‌هایی که معیارهای انتخاب پژوهش را داشته‌اند، شناسایی و مستندات لازم برای تحلیل یکایک آنها گردآوری شد. اصلی‌ترین معیارهای انتخاب نمونه‌ها، رواج در دورۀ زمانی خود و دسترسی به آنها بوده است. یافته‌ها حاکی از این است، نقش پله در سه دسته «فعالیت»، «کالبد» و «معنا» در برگیرنده مقولاتی است که بیش از یک فضای ارتباطی در خانه‌های تاریخی دزفول به ایفای نقش می‌پردازد. «اجتماع‌پذیری»، «سلسله‌مراتب فضایی»، «نماد و نشانه»، «هویت‌پذیری»، «خاطره‌انگیزی»، «تداوم و پیوستگی فضایی»، «مرزبندی» و «غنای بصری» از جمله نقش‌های پله در خانه‌های تاریخی دزفول هستند. بطور کلی پله در خانه‌های دزفول، با انطباق فعالیت‌های انسانی با کالبد معماری از طریق همگرایی سه مولفۀ مذکور سیستمی یکپارچه را پیکربندی نموده است.

investigating stair placement and its relationship to residents life in historical dezful houses utilizing canter’s model (qajar and pahlavi periods)

stairs, serving as  vertical communication elements,  has historically connected different spatial layers with iranian houses, particularly evident in the architectural heritage of dezful historical houses. . this research employs canter’s model to evaluate the positioning of the stairs during theqajar and pahlavi periods in dezful considering its significance in the evolution of human habitation . through qualitative inquiry, this research explores the position of the stairs in the historical houses of dezful (qajar and pahlavi periods) based on the inductive approach and the grounded theory  method. primary data collection involved 21 semi-structured interviews with residents, grounded observations and plan analyses of 26 selected houses. in this process, 15 samples of houses that met the selection criteria of the research were identified and necessary documents were collected for the analysis of each of them. the primary criteria for selecting these samples were their prevalence during their respective historical periods and the accessibility of their residents. subsequently, 11 additional similar houses were visited to gather further information and to review and refine the identified categories..  findings reveal that in the historical houses of dezful,  stairs are strategically positioned within the spatial fabric , influencing &bodily engagement&, &activities& and &symbolic meaning&. consequently, stairs, along with other spatial elements, have contributed to creating a unique living experience in dezful houses. key aspects associated with stairs in these historical houses include &sociability,& &spatial hierarchy,& &symbol and sign,& &identity,& &memorability,& &spatial continuity and connectivity,& &bordering and territorialization,& &climatic comfort,& &orientation,& &interspatial aspect,& and &visual richness.& overall, it can be concluded that the stairs in dezful houses have established a continuous and integrated system that harmonizes human activities with the architectural design by intertwining &body,& &activity,& and &meaning.&